Б. X. Madrimov

O‘rganish  uchun  asarlar  tanlash
.  To‘garak  ijrochilari  uchun  asar  tanlash  ancha 
murakkabdir.Chunki  tanlangan  asar,  eng  avvalo,  bolalar  yoshi,  ovozi  va  ijrochilik 
imkoniyatlariga mos kelmog‘i zarur. 
      Qo‘shiq  va  raqs  uchun  repertuarlarni  tanlashda,  uning  rang-barangligiga  e’tibor 
berish  ham  juda  muhimdir.Bastakorlarning  bolalarga  atab  yozgan  qo‘shiqlari  hamda  
raqs  ijrosiga  mo‘ljallab  yaratilgan  ajoyib  musiqiy  asarlari,  shuningdek,  xalq  ijodi 
namunalari  har  bir  jamoa  va  ijrochi  repertuarining  o‘zagini  tashkil  etishi  zarurdir. Bu 
borada  tanlangan  asarlarning  mazmun  va  xarakteri  ijrochilarga  ham  tinglovchilarga 
ham  manzur  bo‘lishini,  zamon  talabiga  javob  beradigan  darajaga  ega  bo‘lishi 
kerakligini  sira  unutmaslik  kerak.  Shu  nuqtai  nazardan  kuy,  qo‘shiq  hamda  raqs 
ijrochiligi uchun repertuar tanlashda quyidagilarni nazarda tutmoqni tavsiya etamiz: 
     1.G‘oyaviy-badiiy  va  estetik  yo‘nalishini  e’tiborga  olib,  tanlangan  musiqa 
asarlarining 
mazmuniga 
badiiy 
xususiyatiga, 
asarning 
ijrochilarini 
hamda 
tinglovchisini  estetik  jihatdan  tarbiyalab  ularda  go‘zallikni  his  qilish  qobiliyatlarini 
o‘stira borishdagi ahamiyatiga jiddiy e’tibor berish juda zarurdir. 
     2.Texnik  va  badiiy  ijrochilikning  ijrochi  hamda  ansambl  jamoasiga  mosligini 
nazarda tutish juda muhim. Bunda tanlangan repertuarni yakka ijrochi yoki jamoaning 
barcha  a’zolari  tomonidan  ijro  etish  imkoniyatlarini,  ayniqsa,  qo‘shiqdagi 
tovushlarning  past  yoki  balandligi  hamda  ovozning  boshqa  xususiyatlarini  hisobga 
olish,  raqs  ijrochiligida  esa  bolalarning  fiziologik  rivojlanishlarini  inobatga  olish 
maqsadga muvofiqdir.                                                   
 3. Tanlangan asar ijrochilarga hamda butun jamoaning didiga mos tushishini nazarda 
tutish. Bu jihatdan tanlangan asarlar o‘z mazmuni va xarakteriga ko‘ra ijrochiga hamda 
butun jamoaga ma’qul bo‘lishi va shunga binoan ijroning go‘zal va ifodali chiqishini 
ta’minlashdan iborat. 
     Umuman olganda, asarlar tanlashda uning g‘oyaviy-badiiy jihatdan mazmundorligi 
va ijrochining ijro uslubiga mosligini e’tiborda tutish tavsiya etiladi.          
     Asarlar  tanlashda  ijrochining  g‘oyaviy  va  estetik  dunyosini  har  tomonlama 
takomillashtirishni hamda umumiy musiqaviy tushunchasini rivojlantirib borishni ham 
nazarda  tutishning  ahamiyati  beqiyos.  Shu  nuqtai–nazardan  tanlangan  asarlar  o‘z 
xarakteri va mazmuniga binoan quyidagi  talablarga javob berishi kerak: 
1. To‘garak a’zolarining ijrochilik malakasini va badiiy didini takomillashtirib borish.          
  2.  Tanlangan  asarlari  o‘z  mazmuni  va  xarakteri  bilan  ijrochilarning  ma’naviy 
dunyoqarashiga xos xususiyatlarini tarbiyalab borishi kerak.    
 3.  Tanlangan  asar  g‘oyaviy-badiiy  jihatdan  rang-barang  bo‘lishi,  ijrochining  kuy, 
qo‘shiq  va  raqsga  oid  musiqaviy  tushunchasini,  go‘zallikni  his  qilish  tuyg‘usini 
rivojlantirishi zarurdir. 
   Ijodkor  yoshlarni  to‘g‘ri  tarbiyalab  borishda  musiqa  san’atining  turli  qirralari, 
jumladan,  cholg‘unavozlik,  qo‘shiq  va  raqs  ijrochiligi  mahorati  muhim  rol  o‘ynaydi. 

---

139 
 
Chunki  ijro  etilgan  har  bir  musiqa  asari,  xoh  qo‘shiq  bo‘lsin  yoki  raqs  bo‘lsin,baribir 
ijrochilarning  badiiy  didini  o‘stiradi  va  estetik  tarbiyasini  takomillashtiradi.  Ayniqsa, 
ularda  musiqa  san’atiga  qiziqishni  kuchaytiradi.  Bu  borada  qo‘shiqning  rang-
barangligi,  kuylarning  nafisligi,  raqslarning  esa  nafosatliligi  alohida  tarbiyaviy 
ahamiyat  kasb  etadi.  Ayniqsa  to‘garak  repertuariga  xalq  qo‘shiqlari,  o‘zbek  xalq  raqs 
hamda  kuylarini  kiritish  maqsadga  muvofiq  bo‘ladi.  Milliy  musiqalarni,  xalq  kuylari 
namunalarini  o‘quvchilar  tez  va  oson  qabul  qiladilar.  Shuningdek,  asarlar  doirasiga 
zamonaviy  yangi-yangi  kuy,  qo‘shiq  va  raqslar,  maqomlardan  parchalar,  folklor 
qo‘shiqlari, qardosh xalqlarning eng yaxshi musiqiy asarlarini kiritish mumkin.