B. X. Azizkulov, B. K. Janzakov iqtisodiy siyosatga kirish samarqand

oilaviy boylik
, 
ya'ni ular egalik qiladigan mol-mulk, oilaning mulkni sotib olish uchun qilgan 
qarzini olib tashlaganida. 
Daromadlar va boylik tengsizligi juda katta bo'lishi va mamlakatda siyosiy 
va iqtisodiy barqarorlikka tahdid solishi mumkin. Shuning uchun amalda 
dunyoning barcha rivojlangan mamlakatlari doimiy ravishda bunday tengsizlikni 
kamaytirish choralarini ko'rishmoqda. Ammo bu chora-tadbirlarni ishlab chiqish 
faqat daromadlar va boyliklarni farqlash darajasini, shuningdek davlat siyosati 
yordamida unga ta'sir o'tkazish natijalarini aniq o'lchash imkoniyati bilan mumkin 
bo'ladi. 
Aholining turli guruhlari uchun pul daromadlari qiymatini tavsiflovchi 
Lorenz egri chizig'i odamlarning farovonligi, ularning sotib olish qobiliyati va 
shuning uchun talab o'zgarishini bashorat qilishga imkon beradi, bu esa AESni 
muvozanatlashtirish va saqlash uchun zarur choralarni ko'rishga imkon beradi. 
Uni qurish uchun oilalarning qaysi qismi mamlakat umumiy daromadining u yoki 
bu ulushini olganligi to'g'risida ma'lumotlar kerak. 
Shunday qilib, 
daromadlarning tengsizligi
 
- bu mamlakatning barcha 
fuqarolari farovonligining umumiy darajasining o'sishini tezlashtirish uchun 
jamiyat to'lashi kerak bo'lgan narx. Ammo bunday "to'lov" ga ehtiyoj hech 
qachon odamlarni xursand qilmaydi. Aksincha. Boylar va kambag'allar o'rtasidagi 
turmush darajasining farqi qanchalik baland bo'lsa, ikkinchisining noroziligi 
shunchalik kuchayadi. Iqtisodchilar uzoq vaqtdan beri daromadlar farqi, agar ular: 
haddan tashqari katta bo'ladi; juda tez o'sib boradi. 
Shunday qilib, har qanday mamlakatda ijtimoiy tinchlikning muhim sharti 
eng boy va kambag'al fuqarolar o'rtasidagi haddan tashqari daromad farqlarining 
oldini olishdir. Daromadlarning haddan tashqari farqlanishini yumshatish uchun 
davlat aralashuvi zarur. U progressiv daromad solig'i va ijtimoiy qo'llab-
quvvatlash tizimlari orqali amalga oshiriladi. Daromadlar farqlanishini tartibga 
solish mexanizmi dunyoning rivojlangan mamlakatlarida, bir tomondan, 

---

115 
odamlarning tengsiz iqtidorliligi va mulk hajmi o'rtasidagi ziddiyatni hal qilish 
uchun, boshqa tomondan esa barcha odamlarga kamida minimal darajada 
munosib turmush tarzini taqdim etish zarurati uchun yaratilgan. Daromadlarni 
tartibga solish sohasidagi mavjud huquqiy va iqtisodiy mexanizmlar nafaqat 
tengsizlik va qashshoqlikka qarshi kurashish muammosini hal qilibgina qolmay, 
aksincha, ikkinchisini kengaytirilgan miqyosda ko'paytiradi.
Umuman olganda, daromadlarni taqsimlash sohasidagi davlat boshqaruvi 
huquqiy, ma'muriy va iqtisodiy usullar orqali amalga oshiriladi. Daromad 
siyosatining avtomatik ravishda o'rnatiladigan stabilizatorlari qatoriga aholining 
kam daromadli toifalari uchun qonunda nazarda tutilgan har xil turdagi 
imtiyozlarni kiritish mantiqan to'g'ri keladi. Imtiyozlarning ko'payishi, qo'shimcha 
ijtimoiy nafaqalar va imtiyozlarning tayinlanishi ixtiyoriy tartibga soluvchi 
stabilizator vazifasini bajaradi. 
Hozirgi vaqtda daromadlarni taqsimlashning ustuvor strategik maqsadlari 
quyidagilardan iborat: 
uzoq muddatli strategiya
- aholining turmush darajasi va 
sifatini "postindustrial jamiyat standartlariga" yaqinlashtirish. 
qisqa muddat
- 
odamlarning ijtimoiy va jismoniy omon qolish sharoitlarini ta'minlash, ijtimoiy 
portlashning oldini olish.