B. U. Nasirov Bakalavriatning barcha yo‘nalishlarining 1-bosqich talabalari uchun

2.1. Adabiyotlarni mustaqil o‘qishda etibor berish kerak bo‘lgan jihatlar.

Manbani, ya’ni kitobni mustaqil o‘rganish uchun o‘qish madaniyatini chuqur egallash kerak. O‘qish madaniyati nima? Bu avvalo ko‘plab kitoblar ichidan kerakli materialni topa bilish, ilg‘ab olish va kitobning mazmunini chuqur tushunish, uning qimmatli, tarixiy, ilmiy tomonlargiga etiborni qaratish, ustalik bilan ayrim yozuvlar qilish, reja asosida konspekt tuzish, referat yozish demakdir.

Manbani o‘qishda faqat u yoki bu kitobni o‘qib, tor doiradagi bilimga ega bo‘lib qolish bilan kifoyalanmay, balki har bir ishda bo‘lganidek, bu erda ham qunt bilan aqliy mehnat qilish juda ham zarur.
Manbalarni o‘rganishda uchraydigan nomalum ilmiy tushunchalar, siyosiy terminlar, chet el so‘zlarini tushunish uchun u yoki bu kitob yozilgan davr haqida yaxshi tushunchaga ega bo‘lib, uni tahlil eta oladigan mustaqil fikrga ega bo‘lish talab etiladi.
Qanday qilib notanish kitobni o‘qish usuli va maqsadni oldindan aniqlash mumkin? Ko‘p hollarda talabani bu ishga ma’ruza va amaliy mashg‘ulot darslarini olib boruvchi o‘qituvchi yo‘naltiradi. Ma’ruza yoki amaliy mashg‘ulot jarayonida tavsiya etilgan kitoblar yoki manbalar to‘g‘risida qisqa tushuncha beradi. Agar malum masala bo‘yicha kitobni mustaqil tanlab olish zarur bo‘lib qolsa, uni o‘qishdan oldin zarur yoki zarur emasligini muqovasi, so‘zboshi, so‘ngi so‘z, mundarija va qisqa annotatsiyasi bilan tanishish orqali bilish mumkin bo‘ladi.
Mustaqil o‘qishda reja tuzish, tezis shaklida yozish yo‘llari ham bo‘lib, unda asosiy fikr nihoyatda qisqa shaklda beriladi yoki manbaning asosiy mazmuni ifoda etiladi. Konspekt qilish ham mustaqil ishlashning muhim usullaridan biridir. Konspekt qisqacha yoki keng bo‘lib, kitob butunlay o‘qib chiqilgan yoki uni bo‘limlar bo‘yicha o‘qish orqali tuzilishi mumkin. Konspektda hosil qilingan tushunchani yozib borgan ma’qul. Ayrim qoida, xulosa, raqam, nom, yillar bundan mustasno albatta.
Shuni aytish kerakki, o‘qituvchi ma’ruza, amaliy mashg‘ulot va mustaqil ishlarni tashkil qilish va uni nazorat etish jarayonida, ilg‘or, iqtidorli talabalar bilan ishlashni yuqori saviyaga ko‘tarmog‘i lozim. Kafedradagi navbatchilik kunlarida, talabalar bilan o‘tkaziladigan suhbat, maslahat darslarida har bir talabada mustaqil ishlash, erkin fikrlash tuyg‘usini shakllantirishi, ilmiy muloqotda, munozarada qatnashish, muayyan mavzu bo‘yicha mustaqil ishlash ko‘nikmalarini kamol toptirishi hozirgi zamon talabidir. SHundagina talabalarning mustaqil ishlash faoliyati ko‘zlangan maqsadga muvofiq bo‘ladi.