Б. Сапаров ф а л с а ф а

Ҳудудий гуруҳлар.
Аксарият мамлакатларда ҳудудий гуруҳларнинг 
ўзаро муносабатларида жиддий муаммолар юзага келади. Бу маънавий ҳаѐт 
анъаналари ва иқтисодий ривожланиш даражасига кўра фарқ қиладиган 
вилоят ва марказ, пойтахт ва чекка ўлка ҳамда йирик минтақаларнинг 
муносабатлари бўлиши мумкин (масалан, АҚШ ѐки Италияда Шимол ва 
Жануб муносабатлари). Этник ѐки диний фарқлар, бир маъмурий бирликнинг 
бошқа маъмурий бирликларга ҳудудий эътирозлари ҳудудий гуруҳлар 
ўртасидаги зиддиятни кучайтириши мумкин.
Жамият 
ривожланишига 
қараб 
унинг 
ижтимоий 
тузилмаси 
мураккаблашиб боради. Бу миқдор ва сифат жиҳатидан ҳар хил ижтимоий 
гуруҳларнинг ўзаро алоқаси ва манфаатларини мувофиқлаштиришни талаб 
этади. Ижтимоий бирликлар ва гуруҳларнинг турлари уларнинг ўртасидаги 
муносабатлар ва ижтимоий алоқалар хусусиятини ҳам белгилайди. Алоқалар 
узоқ ѐки қисқа муддатли, мустаҳкам ѐки бўш ва заиф, бевосита ѐки билвосита 
бўлиши мумкин. Алоқалар хусусиятининг шаклланишида манфаатлар муҳим 
рол ўйнайди, уларни мувофиқлаштириш вазифасини эса жамиятнинг махсус 
институтлари, аввало сиѐсий тизим ҳал қилади.
Парламент республикаси 
ҳукуматни парламент кўпчилиги тамойилига 
кўра шакллантиришни назарда тутади
: қайси партия парламентда 
кўпчиликни ташкил қилса, шу партия парламентга ҳисобдор бўлган ўз 
ҳукуматини шакллантиради.

---

108 
Президентлик республикаси 
давлат бошлиғи ва ҳукумат бошлиғи 
вазифаларини президент бажариши билан тавсифланади.
Аралаш республика
(ярим президентлик республикаси)да 
кучли 
президентлик ҳокимияти ҳукумат фаолияти устидан парламентнинг 
самарали назорати билан уйғунликда амал қилади.
Давлат қурилиши шаклига кўра унитар, федератив ва конфедератив 
давлатлар фарқланади
. 
Маъмурий бирликлари ўз давлатчилигига эга 
бўлмаган ягона, сиѐсий жиҳатдан бир жинсли давлат унитар давлат 
ҳисобланади.
Федерация 
– 
сиѐсий субъектлар (штатлар, ерлар, федерация 
субъектлари ва ш.к.), ўз конституциялари, қонунчилик, ижро ва суд 
органларига эга давлатлар уюшмаси
. Уларнинг мустақиллиги марказ билан 
федерация таркибига кирувчи субъектлар ўртасида ваколатларнинг 
тақсимланиши билан белгиланган чегараларга мувофиқ чекланади. 
Давлатлараро бирлашманинг алоҳида шакли конфедерация бўлиб, у 
мустақил давлатлар муайян ўзаро мақсадларга эришиш учун тузган доимий 
уюшмадир.