B. S. Usmanov konservalash texnologiyasi asoslari

Xom ashyoni yig„ish 
Yetishtirilgan meva va sabzavotlarni yig‗ishtirib olish qo‗l mehnati yoki 
mexanizasiyalashgan usullarda amalga oshiriladi. Qattiq konsistensiyali mevalar 
ko‗p holatlarida mexanik usulda - daraxtlarni silkitib, so‗ngra terib olinadi. Buning 
uchun daraxtlar tagiga brezentdan yasalgan choyshablar o‗rnatilib mevalar ularni 
ichiga tushadi. Bu extiyotgarlik o‗z navbatida mevalarni mexanik shikastlanishini 
kamaytiradi. 
Uzumlarning texnik navlari, ayrim rezavor mevalar (qora smorodina) ham 
mashina yordamida yig‗iladi. Bu mashinalar ham silkitish tamoyili asosida 
ishlaydi. Umuman mexanik mashinalarning ishlash tartibi konstruksiyasining 
alohidaligi mevalarni minimal darajada shikastlanishini ta‘minlab beradi, ayniqsa 
po‗st qismi o‗z butunligini saqlab qolishi kerak. Mevalarning ustki butunligini 
buzilishi ular tarkibidagi quruq modda miqdorini kamayishiga olib keladi, ayniqsa 
mevalarni yuvish davrida. Shu bilan birga bu mevalar tashki muhit ta‘siriga 
chidamliligini yo‗qotadi va ularni qisqa muddatda bo‗lsa ham saqlash qiyinlashadi. 
Sabzavotlar ham mexanizasiyalashgan usulda poyasi o‗rib olinadi va 
silkituvchi mashinalarda ularning mevasi silkitish yordamida poyadan ajratiladi 
(asosan bunday terish Rossiya va Evropa sharoitlarida olib boriladi). Bu usulda 
tomatlar, bodringlar va ko‗k no‗xat yig‗ishtiriladi. Bizning sharoitda asosan tomat 
va bodringlar qo‗l mehnati yordamida terishga moslatilgan. 

---

83 
Ildizi mevali sabzavotlar va kartoshka maxsus kovlaguvchi mashinalar 
yordamida yig‗ishtirilib, so‗ngra maxsus elaklarda tuproqdan tozalash uchun 
silkitiladi. 
Sabzavotlarni qo‗l kuchi bilan terilganda ularning sifati juda yuqori bo‗ladi, 
lekin mehnat unumdorligi juda past. Shuning uchun mexanizasiyalashgan 
yig‗ishtirish mashinalaridan foydalaniladi. Bu esa o‗z navbatida chidamli maxsus 
navlarni yetishtirishni talab qiladi. Shuning uchun konservalashga mo‗ljallangan 
meva va sabzavot navlari har tomonlama o‗rganilishi va ularni ham 
mexanizasiyalashgan yig‗ishga hamda yuqori sifatli konservalangan mahsulot 
olishga mosliligini ta‘minlash lozim.