B. S. Usmanov konservalash texnologiyasi asoslari

Filtrlash usuli
.
Yuqori temperaturadan foydalanmay sterilizasiya qilish 
usuli ham bor. Bunda suyuqlikni maxsus bakterial filtrlardan o‗tkazib tozalanadi. 
Muayyan suyuqlikning tarkibi va xossalarini deyarli o‗zgartirmasdan, ulardagi 
mikroblarni yo‗q qilishda filtrlash usuli qo‗llaniladi. 
Masalan, mikroblar bilan ifloslangan suv, har xil suyuqliklar, siydik, qon 
zardobi va boshqalar filtrlanadi. Shuningdek, bulondagi bakteriyalarning modda 
almashinuv mahsulotlari (mikroblarning zaharlari, antibiotiklar va hokazolar) ni 
ajratib olish uchun bulon kulturani ham filtrlash mumkin. Filtrlash vaqtida filtrlar 
mikroblarni ushlab qoladi va suyuqlik steril holatda bo‗ladi. 
Bakterial filtrlar chinni, kaolin, asbest va boshqa g‗ovak materiallardan 
tayyorlanadi. 
Filtrlash prinsipi bakteriyalarning eng mayda teshiklarda adsorbsiyalanishiga 
asoslangan. Ishlatilgan filtrlarni qayta ishlatsa ham bo‗ladi. Buning uchun ularni 
avtoklavda sterillanadi. Odatdagi bosimda suyuqliklar filtrdan o‗tmaydi. Shuning 
uchun filtrlashda suv naychalari yoki havoni siyraklashtiradigan nasosdan 
foydalaniladi. Ko‗pincha laboratoriya praktikasida Kamovskiy nasosi ishlatiladi. 
Tendelizasiya usuli. 
Bu usulni birinchi marta Tendel tavsiya etgan. 
Sterillanadigan suyuqlik 60-65 ᵒC da bir soatdan 5 kun yoki 70-80 ᵒC
da bir 
soatdan uch kun qoldiriladi. Bu usul shunga asoslanganki, suyuqlikni isitib 

---

96 
sovutganimizda spora hosil qiluvchi mikroorganizmlar vegetativ holatga o‗tadi va 
ikkinchi qizdirishda issiqlik ta‘sir etib, nobud bo‗ladi. 
Bu usul bilan asosan oziq muhitlari sterillanadi, Chunki yuqori 
temperaturada oziq muhiti tarkibidagi moddalar parchalanib, sifati o‗zgarishi 
mumkin. 
Ultrasterillash usuli
. Bu usulda sterillanadigan material 150 ᵒC da 1 sekund 
davomida isitiladi. Ultrasterillash naychasimon qurilmalardan toza bug‗ o‗tkazish 
yo‗li bilan olib boriladi. Issiqlik tez ta‘sir etgani uchun sutdagi vitaminlar va 
boshqa moddalar parchalanmaydi va sut o‗z tarkibidagi moddalarni saqlab, uzoq 
muddatda steril holatda bo‗ladi.