Б. С. Мусаев а г р о к и м

Алкалоидлар.
А л к а л о и д л а р к у ч л и ф и з и о л о г и к т а ъ с и р -
г а э г а б ў л г а н , и ш қ о р и й х а р а к т е р д а г и г е т е р о ц и к л и к а з о т
т у т г а н м о д д а л а р д и р . У л а р а й р и м қ и ш л о қ х ў ж а л и к э к и н ­
л а р и н и н г т а н а с и д а с е з и л а р л и м и к д о р д а с и н т е з л а н а д и
в а т ў п л а н а д и . Ҳ о з и р г и к у н д а а л к а л о и д ҳ о с и л қ и л у в ч и
б и р қ а н ч а у с и м л и к л а р а н и қ л а н г а н в а у л а р н и е т и ш т и ­
р и ш й ў л г а қ ў й и л г а н . М а с а л а н , т а м а к и н и н г б а р г л а р и д а
н и к о т и н ( 3 — 7 % ) , л ю п и н н и н г б а р г и в а п о я с и д а л у п а -
н и н , с п а р т е и н , л у п и н и н а л к а л о и д л а р и ( 1 — 3 % ) , х и н а
д а р а х т и н и н г п ў с т л о ғ и д а х и н и н ( 8 — 1 2 % ) т ў п л а н а д и .
К ў к н о р и « с у т и » н и н г т а л қ о н и д а б и р н е ч т а а л к а л о и д у ч -
р а б ( м о р ф и н , н а р к о т и н , к о д е и н ) , у л а р н и н г м и к д о р и
1 5 — 2 0 % н и т а ш к и л э т а д и . К о ф е д о н и т а р к и б и д а 1— 3 % ,
ч о й б а р г л а р и д а 5 % г а ч а к о ф е и н а л к а л о и д и у ч р а й д и .
А л к а л о и д л а р т и б б и ё т д а в а с а н о а т н и н г а й р и м т а р -
м о қ л а р и д а к е н г к ў л а м д а и ш л а т и л а д и .

---

1. Ўсимликлар таркибидаги қуруқ модда ва сув микдорининг 
ўзгариш кўлами қанақа?
2. Сув ўсимликлар танасида қанақа функцияларни бажаради?
3. Макро, микро ва ультрамикроэлементлар ҳақида нималарни 
биласиз?
4. Нима учун кул элементлари деймиз?
5. Оқсилларнинг элементар кимёвий таркиби қандай?
6. Протеинлар ва протеидларнинг ўзаро фарқи нимада?
7. Усимликлар таркибида учрайдиган яна қайси азотли органик 
моддаларни биласиз?
8. «Хом протеин» деганда Сиз нимани тушунасиз?
9. Ўсимликлар танасида учрайдиган асосий углеводлар тўғрисида 
маълумот беринг.
10. Крахмал таркибидаги амилоза ва амилопектиннинг ўхшаш ва 
фарқланувчи томонларини кўрсатинг.
11. Целлюлоза ва гемицеллюлозанинг бир-биридан фарқи нима-
да?
12. Ўсимликлар таркибидаги ёғлар ва ёғсимом моддалар ҳақида 
нималарни биласиз?
13. Ўсимликлар таркибидаги энг муҳим витаминлар ва алколоид- 
ларни тавсифланг.
У с и м л и к л а р н и н г о з и қ л а н н ш и
Е р ю з и д а г и б а р ч а т и р и к о р г а н и з м л а р н и н г ў с и ш и в а
р и в о ж л а н и ш и б и р и н ч и н а в б а т д а у л а р н и н г о з и к д а н и ш и
б и л а н б о ғ л и қ . Л е к и н ю к с а к у с и м л и к л а р н и н г о з и к д а н и -
ш и ҳ а й в о н о т д у н ё с и о з и к д а н и ш и д а н к е с к и н ф а р к к и л а ­
д и , ч у н к и ҳ а й в о н л а р ф а к а т т а й ё р о р г а н и к м а қ с у л о т -
л а р н и и с т е ъ м о л қ и л с а л а р