Б. С. Мусаев а г р о к и м

Маълумки, ҳар бир ози қ элементи ўсимлик танаси­
да, маълум функцияни бажаради ва табиийки уларнинг 
танқислиги ёки меъёридан кўплиги ўсимликнинг таш­
ки белгиларида намоён бўлади. Лекин шу билан бир 
қаторда ози қ моддалар ўсимликларга билвосита йўл 
билан ҳам таъсир кўрсатади. Тадқиқотларнинг натижа­
ларига кўра ўғит таркибидаги азот ўсимликлардаги зам- 
буруғ касалликларнинг кучайишига ёрдам беради. Ма-

---

салан, P. funiculosum замбуруғининг фаоллиги азотли 
ўғитлар таъсирида кучаяди. Аммиакли селитра вилт ка- 
саллигининг жадаллигига бошқа азотли ўғитларга н и с­
батан кўпроқ ёрдам беради. Ш унингдек, аммоний суль­
фат Fusarium, Ophiobolus, Verticillium каби бир қатор 
касаллик туғдирувчиларнинг фаоллигини сусайтириши 
ҳам тадқиқотлар асосида исботланган.
Ўсимликларнинг ози қ элементлари билан таъмин- 
ланганлиги ва уларга зарар етказадиган ҳашаротлар сони 
ўртасида ҳам муайян боғликдик мавжуд. Усимликлар 
калий билан яхши таъминланмаган шароитларда уларга 
ҳашаротлар катга зарар етказади.
Тупроқ ҳосил бўлиши ва унумдорлигида микроорга­
низмларнинг роли катга. 
1
 
г
соғлом ва унумдор тупроқ 
таркибида 3 
м лрд.
га яқин микроорганизм бўлиб, улар 
плазмасининг массаси ярим метрли тупроқ қатламида 
8— 12 
т /г а
ни ташкил этади. Улар экинларнинг вегета­
ция даврида 18—27 марта урчийди. 1 
г а
майдонда 5—6 
млн.
 дона ёмғир чувалчангги учрайди. Тупрокдаги тирик 
организмлар турли-туман вазифаларни бажаради: она