Б. С. Мусаев а г р о к и м

ган тадқиқотларда вариантлар ўртасидаги бир-биридан 
фарқланадиган белги ўғит дозасидир. Бошқа барча ш а­
роитлар (тупроқ шароитлари, ўтмишдош экин, тупрок­
ни ишлаш усуллари, нав, экиш ва ўғитлаш муддатла­
р и , у су л л а р и , ш у н и н г д е к , п ар в ар и ш л аш ) бар ча 
вариантларда бир хилда бўлиши керак.
Тажрибаларни махсус майдончаларда утказиш
фақат 
битта белги билан фарқланиш принципининг манти- 
қий давомидир. Махсус ажратилмаган (тасодифий) май­
донларда амалга оширилган тажрибаларнинг натижала- 
ридан фойдаланиш мумкин эмас.
Қиш лоқ хўжалик экинларининг ҳосили ва маҳсу- 
лот сифати тажрибада ўрганилаётган вариантларнинг 
энг холис кўрсаткичидир. Ҳосилни ҳисобга олиш йўли 
билан тажриба вариантларида ўрганилаётган фактор ва 
омилларнинг таъсири микдоран аниқланади. 
Тажриба 
ҳаққоний бўлгандагина
ҳосилни ҳисобга олиш ва унинг 
сифатини баҳолаш маълум бир қийматга эга бўлади. 
Тажрибаларнинг ҳаққонийлиги
ва 
аниқлиги
бир-бири б и ­
лан боғлиқ лекин мустақил тушунчалардир. Аниқлик 
тажрибадан олинган натижаларни ўзига хос матема­
тикавий усуллар билан ҳисоблаб топилади.
Дала тажрибаларининг аниқлигига агрометеороло- 
гик шароитларнинг турли-туманлиги, тажриба майдо-

---

ни тупроцларининг бир жинсли бўлмаслиги, агротех­
никавий тадбирларни ўтказишда йўл қўйиладиган ай­
рим нуқсонлар турлича таъсир курсатади.
Дала тажрибасида учрайдиган хатоликларни учта то- 
ифага бўлиш мумкин.
Т асодиф ий х а т о л а р —