Б. С. Мусаев а г р о к и м

ташкари кўп м иқцорда углерод ҳамда к ам роқ м икдорда 
микроэлементлар мавжуд. Тупрокка киритилган гўнг тезда 
м икроорганизм лар таъсирида парчаланади. У н и нг тар­
кибидаги углерод ок си дл ан и б, карбонат кислотани ҳосил 
қилади, кайсики ўз навбатида тупроқ ф осф атл ар и н и н г 
эрувчанлигини ош и р и б, ўси м ли к ларнин г ози к л ан и ш и  
учун лаёқатли шаклга ўтказиб беради . У глеродн инг бир 
Кисми яна м икроорганизм лар таъсирида туп р оқ ч и р и н ­
ди си таркибига ўтади. Қ иш лоқхўж алик экинларига гўнгни 
чала чириган ёки к ом п ост ҳолида қўллаш л ози м .
Гўнг би лан би ри н ч и навбатда кадим дан д ех к о н ч и ­
лик килинаётган майдонлар ўғитланади. Т упрокка ки ­
ритиладиган гўнгнинг ўртача йиллик м еъёри гектарига 
15—20 т килиб белгиланган. У ю за кўмилган пайтда 
таркибидаги углерод ва азотн и н г асо си й к и см и учиб 
кетади. Г ўнгни м ин ерал ўғитлар билан би ргалик да 
қўллаш сезиларли дараж ада ю қори ҳосил олиш и м к о­
н и н и беради. М аҳаллий ўғит сиф атида хож атхоналардан 
оли нади ган н аж асн и ҳам иш латиш мумкин. Л ек и н уни 
ишлатиш дан олдин албатта компостлаш лози м . К ом п ост- 
ланмаган н аж асн и ш арбат к илиб оқ и зи ш санитария 
н уқгаи -н азардан мақсадга ном увоф иқцир. К о м п о ст тай-

---

ёрлаш да э н и 2 ,0 —2,5 м, чуқурлиги 0 ,5 —0,7 м бўлган 
хандаклардан ф ойдалан и лади. Унга наж ас ва туп роқ  
қатлам-қатлам килиб (би р т нажасга бир т тупроқ) 
таш лаб чиқилади, усти ёпилади ва маълум муддат ўтган- 
дан кейин белкурак билан аралаш тирилади. С ўнгра бир 
ж ин сли қорам тир-қўнғир тусга айлангунча сакланади.