Б. С. Мусаев а г р о к и м

би га кетади. Тупроқцан эн г кўп азот ўсим ликлар жадал 
ривож лани б, тана қўядиган даврда ўзлаш тирилади. А йни 
п айтнинг ўзида оқсилнинг парчаланиш и ҳам соди р була­
ди: ёш , ўсаётган аъзоларда оқсил си н т ези устун ли к  
қилса, қари, ўсиш дан тўхтаган аъзоларда о қ си л н и н г 
парчаланиш и кучлироқ н ам оён бўлади.
А зот алмаш инуви жадаллигига боғлиқ равиш да уси м ­
лик тан аси н и н г турли аъзоларида азот н и н г қайта тақ- 
си м л ан и ш и кузатилади. М асалан, ж и см он ан чарчаган 
аъзоларда, асосан қари баргларда, оқ си л ги др ол и зи  
со д и р бўлади ва гидролиз маҳсулотлари ёш аъзолар 
том он ҳаракатланади. Уруғ ш аклланадиган даврда барг-

---

даги оқсил м оддалар жадал парчаланиб, ҳосил бўлади - 
ган ам инокислоталар пиш иб етилаётган уруғларга оқ и б 
ўтади ва шу ерда оқсилгд айланади.
Барглар (ай ниқ са ёш барглар) азотга б о й бўли б, 
поя ва илдизларда ун и н г м иқдори би р м унча камдир.
А зот билан озиқлантириш ш ароитлари Усимликлар­
ни н г ўси ш и ва ривож ланиш ига кучли таъсир кўрсатади. 
А зот танқис бўлган ш ароитда ўси м л и к н и н г ўси ш и к ес­
кин секинлаш ади. Барглари м айдалаш иб, оч яш ил туе 
олади, анча эрта сарғаяди (1—2-ран гли расм лар). П ояси  
ингичка тор ти б, яхш и ш охламайди. Ҳ оси л органлари­
ни н г ш аклланиш и, ривож ланиш и ва д о н н и н г қуйили- 
ши ём онлаш ади .
А зот билан меъёрида озикдантирилган усим ликлар­
да оқ сил м оддалар жадал си н тезл ан ади, ўси м ли к н и н г 
ўсиш и ва ҳаёт ф аолияти кучаяди, у зо қ давом этади , 
баргларнинг қариш и секин лаш ади , бақувват поя ва тўқ