|
Adabiyotlar:
1.
O‘zbekiston Respublikasining Maktabgacha ta’lim konsepsiyasi. –T.: “Fan va
texnologiya” nashriyoti, 2011.
2.
Bolajon tayanch dasturi. – T.: Sano-standart, 2010.
3.
Yusupova P. Maktabgacha tarbiya pedagogikasi. O‘quv qo‘llanma. –T.: O‘qituvchi,
1993.
֍
–
֍
–
֍
MTTDA BAYRAM ERTALIKLARI VA KO‘NGIL OCHAR SOATLARNI TASHKIL
QILISHNING PEDAGOGIK SHART-SHAROITLARI
Nurmatova I.T.
Toshkent davlat pedagogika universiteti, o‘qituvchi
Birinchi Prezidentimiz I.Karimov ta’kidlaganidek, «...butungi kunda farzandlarimizning
ma’naviy olamini yuksaltirish, ularni milliy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalash
masalasi biz uchun eng dolzarb vazifa qolmoqda»
1
.
Bu kabi islohotlardan ko‘zda tutilgan maqsad – yosh avlodning tarbiyasiga atroflicha
yondashish, turli yosh guruhlaridagi bolalarning bilim doirasini kengaytirish, o‘quv-bilish
faoliyatini rivojlantirishdan iboratdir.
Bayramlar va o‘yin-kulgi – maktabgacha yoshdagi bolalar hayotida yorqin va quvonchli
voqea. Har xil turdagi san’at va his-tuyg‘u birlashib, bolalarning ongida katta ta’sir ko‘rsatadi.
1
«Barkamol avlod yili» Davlat dasturi. – T.: O‘zbekiston, 2010. - 7-bet.
420
San’at bolaga fikr va xis-tuyg‘ularni yanada chuqurroq xis qilishga ko‘proq yordam beradi.
Bayramona kayfiyat, xona dizayni go‘zalligi, liboslar, puxta tanlangan repertuar, bolalarning
rangli chiqishlari – barchasi estetik tarbiyaning muhim omillaridir. Ashula, o‘yinlar, raqslarda
bolalarning ishtiroki etishi ularning tanasi to‘g‘ri rivojlanishini va harakatlarning mutanosibligini
yaxshilaydi. Bayram va ertaliklar, qiziqarli ko‘ngil ochar soatlari – bolalarni tarbiyalash
bosqichida muhim estetik va emotsional ruhdagi tarbiyaviy jarayon bo‘lib, bu jarayon bolalarga
ko‘tarinki, bayramona kayfiyat ulashib, ularni o‘zaro birlashtiradi.
Maktabgacha ta’lim muassasalarida bo‘lib o‘tadigan bayram, ertalik, ko‘ngilochar soatlar,
bolalarda go‘zallik hissini uyg‘otadi. Badiiy musiqiy-adabiy materiallar, turli sahna ko‘rinishlari,
liboslar, rang-barang dizayn ko‘rinishlari maktabgacha yoshdagi bolalar badiiy didini
shakllantiradi, go‘zallik tuyg‘usini uyg‘otishda yordam beradi. Bolalarni o‘rab turgan go‘zallik
muhiti bolalarning har tomonlama kamol topishiga, estetik didlarining tarbiyalanishiga yordam
beradi. Bayramlar va o‘yin-kulgiga boy bo‘lgan tadbirlarni tashkil etish bolalarda ma’naviy
ta’limni shakllantiradi: ular xayotiy jarayonlarni birlashtiradi, xamda jamoa bo‘lib harakat qilish
asoslarini tarbiyalaydi. Bunday tadbirlarda ijro etilgan folklor, qo‘shiq, she’rlar yordamida Vatan,
ona tabiat, mehnat, vatanparvarlik tuyg‘ulari shakllanadi. Ko‘ngil ochar o‘yinlar, bayramlarda
ishtirok etish maktabgacha yoshdagi bolalarda intizom va xulq madaniyatini ham rivojlantiradi.
Bolalar turli qo‘shiqlar, she’rlar va raqslarni o‘rganish jarayonida Vatan, tabiat, turli
millatlar haqida yangi ma’lumotlarni bilib oladilar. Bu ularning aqliy qirralarini, xotira, talaffuz,
tasavvur va ruhiyatni rivojlanishiga xizmat qiladi. Bolalarning qo‘shiq kuylashi, o‘yinlar o‘ynashi,
raqslardagi ishtiroki ularning jismoniy rivojlanishiga, harakatlarning mustahkamlanishiga xizmat
qiladi. Har bir bayramning asosida bolalarga yetkazib bera oladigan ma’lum fikr yotadi. Misol
uchun, 1 sentyabr Mustaqillik kuni, “Navro‘z” bayrami va xokazo. Bu g‘oya tadbirning barcha
mazmunini ochib berishi kerak. Uni qo‘shiq, she’r, musiqa, raqs, namoyishlar va sahna bezaklari
orqali ochib berish mumkin. MTTning bayram va ko‘ngilochar tadbirlari bolaning yangi iste’dod
va qobiliyatlarini kashf etish imkonini beradi. Bu tadbirlar bolalarning yutuqlarini ko‘rsatib beradi,
bundan tashqari, bayramlar va ko‘ngilochar tadbirlar bolalarning kelgusi rivojlanishida yangi
taassurotlar manbaasi hisoblanadi.
MTTlardagi bayram ertaliklariga tayyorgarlik ko‘rish va o‘tkazish – murakkab va juda
muhim ishdir. Bayram ertaliklari dasturi va ssenariysini tuzishda qiziqarli tanlovlar va
viktorinalardan foydalanilsa, va bu vazifa, eng yaxshi tajribali pedagoglarga yuklatilsa, bayramni
ko‘tarinki ruhda va qiziqarli o‘tishi ta’minlanadi.
Bayram ertaliklarida individual va guruhiy chiqishlar bolalarga zavq shavq keltiradi.
Bolalarda toliqib qolmasligi uchun faoliyat turini tez-tez o‘zgartirish kerak. Bunda o‘yinlar va
musobaqalardan foydalaniladi. Ular bolalarga dam olish va erkin harakat qilish imkonini beradi.
Bayram ertaliklari sovg‘alarsiz yakunlanmaydi. Sovg‘alar o‘z ichiga olishi mumkin: o‘yinchoqlar,
multfilmlar yozilgan disklar, shirinliklar.
MTTlardagi barcha bayram ertaliklari – bola hayotining muhim qismidir. Bu bir quvonchli
voqea hisoblanib, bolaga dam olish, o‘yin-kulgi qilish imkonini beradi va shu bilan birga,
ma’naviy boyitadi, ijodkorlikka chorlaydi. Ayniqsa bolalarning ota onalari va yaqinlarining
bayramlarda qatnashishi ularni juda quvontiradi. Ota onalarni bayram ertaliklarda ishtiroki,
bolalarni kattalar bilan munosabatlariga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Maktabgacha yoshdagi bolalar
tarbiyasida bayram ertaliklari va ko‘ngil ochar soatlarni alohida ahamiyat kasb etib, muntazam
ravishda olib boriladigan tarbiya jarayonining bir qismini tashkil etadi. MTMda bayram ertaliklari
va ko‘ngil ochar soatlar bola tarbiyasiga benihoya katta ta’sir ko‘rsatib, ularda yuqori darajadagi
badiiy, estetik zavq va didni shakllantiradi, go‘zallikni idrok etishda yetakchi rol o‘ynaydi. Bayram
ertaliklariga tayyorgarlik ko‘rilar ekan, avvalambor bu hammaning bayrami ekanligi, bolalar
xotirasida unutilmas iz qoldirilishi, ularga zavq, xursandchilik olib kelishini nazarda tutish zarur.
Bu jarayonda barcha teng qatnashishi lozim. Masalan, pedagogik jamoa, ota-onalar va mahalla
faollari.
421
Do'stlaringiz bilan baham: |
