B. Q. Xaydarov

• 
oldin ulardan birining o‘ng tomoniga nollar yozib, ularning verguldan keyingi 
raqamlari soni tenglashtiriladi;
• 
so‘ng vergullar tashlab yuboriladi va hosil bo‘lgan natural sonlar o‘zaro 
taqqoslanadi.
2-misol.
 
23,54 va 16,9 sonlarini taqqoslaylik.
1. Sonlarning verguldan keyingi raqamlari sonini tenglashtiramiz: 23,54 va 16,90;
2. Vergullarni tashlab yuboramiz va sonlarni taqqoslaymiz: 2354 > 1690;
Demak, 23,54 > 16,9.
O‘nli kasrlarni sonlar nurida tasvirlash
O‘nli kasrlarni xuddi oddiy kasrlar kabi sonlar nurida tasvirlash mumkin.
3-misol.
0,3 o‘nli kasrni sonlar nurida tasvirlaylik. 
Buning uchun: 
O‘NLI KASRLARNI TAQQOSLASH
57
Bilimlarni boyitamiz
1-rasmdagi kvadratlarning bo‘yalgan 
qismlari teng. 
Biroq birinchisining 0,8 qismi, 
ikkinchisining esa 0,80 qismi bo‘yalgan.
Demak, 0,8 = 0,80.
0,8
0,80
=
Agar o‘nli kasrning o‘ng tomonida turgan nol olib tashlansa yoki kasrning o‘ng 
tomoniga nollar yozilsa, berilgan kasrga teng kasr hosil bo‘ladi.
1
http://eduportal.uz

---

81
• oldin uni oddiy kasr ko‘rinishida ifodalaymiz: 0,3 = 3
10
__ ;
• so‘ng birlik kesmani 10 ta teng bo‘lakka bo‘lib, chap tomondan bu bo‘laklardan
uchtasini sanaymiz va 
A
(0,3) nuqtani belgilaymiz. 
Bu nuqta — 0,3 o‘nli kasrning sonlar nuridagi tasviri bo‘ladi (2-rasm).
O
A
B
C
D
E
X
1
0,8 = 0,80
0,6
0,4
0,3
0
Sonlar nurida teng o‘nli kasrlar bitta nuqta bilan tasvirlanadi.
Masalan, 0,8 va 0,80 teng kasrlar birgina 
D
nuqta bilan tasvirlanadi (1-rasm).
Sonlar nurida katta o‘nli kasr kichigidan o‘ngda, kichik o‘nli kasr esa kattasidan 
chapda
yotadi
.
Masalan, 0,3 < 0,4 < 0,6. Shuning uchun sonlar nurida 
B
(0,4) nuqta 
A
(0,3) 
nuqtadan o‘ngda, 
C
(0,6) nuqtadan esa chapda yotadi (1-rasm).
323.
Shunday o‘nli kasr yozingki, u:
a) 0,95 ga teng va verguldan keyin 4 ta raqami bor bo‘lsin;
b) 195 ga teng va verguldan keyin 3 ta raqami bor bo‘lsin;
d) 6,300000 ga teng va verguldan keyin 3 ta raqami bor bo‘lsin.
324. 
Har bir qatordagi o‘zaro teng sonlarni toping:
a) 0,8; 0,08; 0,80; 0,008; 0,8000; 0,0008;
b) 5,1; 5,01; 5,010; 5,001; 5,01000; 5,00010.
325.
Sonlarni taqqoslang:
a) 85,09 va 67,99; 
b) 55,7 va 55,7000; 
d) 0,908 va 0,918;
e) 7,6431 va 7,6429; 
f) 0,5 va 0,724; 
g) 0,0025 va 0,00247.
Namuna:
Yuqorida ko‘rilgan 1- va 2-misol. 
326.
a) 3,456; 3,465; 8,149; 8,079; 0,453; 0,4532 sonlarni o‘sib borish tartibida;
b) 0,456; 0,065; 0,009; 0,079; 0,0093; 0,0502 sonlarni kamayib borish tartibida
joylashtiring.
1. Agar o‘nli kasrning o‘ng tomoniga nollar yozilsa, qanday kasr hosil 
bo‘ladi?
2. Agar o‘nli kasrning o‘ng tomonida turgan nol olib tashlansa, kasr 
o‘zgaradimi?
3. O‘nli kasrlarni taqqoslash qoidasini tushuntirib bering.
4. Sonlar nurida o‘nli kasrlar qanday tasvirlanadi?
5. Sonlar nurida tasvirlangan kasrlarning bir-biridan katta yoki kichikligini 
qan day aniqlash mumkin?