B. Q. Xaydarov

Uyda bajaramiz
9
252. 
10-rasmdagi jism nechta kubdan 
tashkil topgan? 
253. 
Rangli qog‘ozning o‘lchamlari 16 
cm va 6 cm. Bu qog‘oz qirrasi
4 cm bo‘lgan kubni qoplash 
uchun yetarli bo‘ladimi? 
10
http://eduportal.uz

---

64
KO‘PYOQLARNI YOYILMASIGA 
KO‘RA YASASH
53
Eslab ko‘ramiz
a)
b)
Hech, qalin qog‘ozdan yasalgan to‘g‘ri burchakli 
parallelepiped shaklidagi qutini (1-rasm) bir nechta 
qirralari bo‘ylab qirqib, yassi holatga keltirganmisiz? 
2-rasmda shu ish bajarilgan. Yuqorida aytib 
o‘tganimizdek, hosil bo‘lgan ko‘pburchak to‘g‘ri 
burchakli parallelepipedning 
yoyilmasi
deb ataladi 
(2.b-rasm).
Keling endi biz teskari ishni bajaramiz, ya’ni yoyilmani qog‘ozga chizib, qirqib 
va tegishli tarzda buklab fazoviy jismni o‘zini yasaymiz. 
Bu ishni eng sodda fazoviy shakl kubdan boshlaymiz (3-rasm). Avvaliga 
qalinroq qog‘ozga kub yoyilmasini chizamiz. U muayyan tartibda joylashgan
6 ta kvadratdan iborat bo‘ladi. Rasmda ko‘rsatilgandek, ba’zi kvadratlar tomoniga 
yopishgan tasmalarni ham chizamiz. Ular oq rangda ko‘rsatilgan bo‘lib, kubning 
yoqlarini bir-biriga yopishtirishda asqotadi. 3-rasmdagi uzuq-uzuq chiziqlar esa 
buklash chiziqlarini anglatadi. Shu tariqa yasash ishlarini bajarsak, 4-rasmdagidek, 
fazoviy jism – kubga ega bo‘lamiz.
2
1
3
4
http://eduportal.uz

---

65
263.
7-rasmdagi 
yoyilmalardan qaysilari ko‘pyoq?
265.
8-rasmdagi yoyilmaga ko‘ra ko‘prog‘ini yasang va qanday ko‘pyoq hosil 
bo‘lganini aniqlang.
264.
7-rasmdan foydalanib, konus yoyilmasiga ko‘ra o‘zini yasang.