B. Q. Haydarov

14.2. Bo‘lish yoki ko‘paytirishning to‘g‘ri bajarilganligini tekshirish
Bo‘lish amali natijasini ko‘paytirish orqali tekshirish mumkin. 
2- misol.
Aytaylik, bo‘lish natijasida 945 : 35 = 27 hosil bo‘lgan bo‘lsin. 
Bo‘lishni to‘g‘ri bajarilganini bo‘lish amali ma’nosidan kelib chiqib tekshiramiz. 
Buning uchun bo‘luvchi va bo‘linmani o‘zaro ko‘paytiramiz. Agar ko‘paytma 
bo‘linuvchiga teng chiqsa, bo‘lish to‘g‘ri, aks holda noto‘g‘ri bajarilgan bo‘ladi. 
Bizning holda 35 ∙ 27 = 945. Demak, bo‘lish to‘g‘ri bajarilgan. 
Xuddi shunga o‘xshash ko‘paytirishning to‘g‘ri bajarilganligi ko‘paytmani 
ko‘paytuvchilardan biriga bo‘lish orqali tekshiriladi. Agar bo‘linma ikkinchi ko‘pay­
tuvchiga teng chiqsa, ko‘paytirish to‘g‘ri, aks holda noto‘g‘ri bajarilgan bo‘ladi. 
Masalan, 24 ∙ 32 = 768 ko‘paytirishning to‘g‘ri bajarilganligi 768 ni 24 ga
bo‘lganda 32 (yoki 768 ni 32 ga bo‘lganda 24) hosil bo‘lishi bilan aniqlanadi.
14.3. Noma’lum ko‘paytuvchini topish
3- misol.
Tenglamani yeching: 7 · 
x
= 84
Yechish.
Bo‘lish amalining ma’nosiga ko‘ra 
x
= 84 : 7, ya’ni
x
 
= 12.
Noma’lum ko‘paytuvchini topish uchun ko‘payt mani 
ikkinchi ko‘paytuvchiga bo‘lish kerak.
a
 ∙ 
x
 = 
b
x
 = 
b
 : 
a
14.4. Noma’lum bo‘linuvchini topish
4- misol.
Tenglamani yeching:
x
: 12 = 7
Yechish.
Bo‘lish amalining ma’nosiga ko‘ra
x
 
= 12 · 7, ya’ni
x
 
= 84.
Noma’lum bo‘linuvchini topish uchun bo‘lin mani 
bo‘luvchiga ko‘paytirish kerak.
x
 : 
c
 = 
d
x
 = 
d
 ∙ 
c