B ozor munosabatlari sharoitida ijtimoiy xayotimizning barsha soxalarida shu jumladan ma’naviyat, ma’rifat va ilm-fan soxalarida ham inqilobiy o‘zgarishlar sodir bulmokda

AVTOMATLASHTIRISHNING FUNKTSIONAL SXEMASINING TAVSIFI
Z axirani avtomatik ulash (ZAU) qurilmalari sanoat elektr ta’minotini avtomatlashtirishdagi asosiy elementlardan xisoblanadi.
Sanoat korxonalarining o‘pgina elektr tarmoklarida liniya va transformatorlar aloxida-aloxida ishlatiladi. Bunday xollarda podstansiya shinalari ikkita seksiyaga bo‘lingan bo‘lib, xar biri aloxida liniyadan energiya olib turadi. Transformator yoki liniyada avariya sodir bo‘lib, buzilish bo‘lsa ZAU qurilmasi manbani kayta tiklaydi va texnologik jarayonlarni turib kolishiga amalda yo‘l o‘ymaydi.
ZAU qurilmalari sanoat korxonalari ob’ektlarini elektr ta’minoti sxemalarini soddalashtirishga va arzonlashtirishga olib keladi.
ZAU qurilmasi ishga tushirish va avtomatik qurilmalaridan tashkil topgan.
ZAU qurilmalari tarmok, kuch transformatorlar, generatorlar, elektr dvigatellar, elektr shiroklar va boshqa zaxiradagi qurilmalarni ulashga mo‘ljallangan. Ular ximoya qurilmasi tomonidan uzilgan bo‘lsa yoki navbatshi personalni noto‘Fri xarakati tufayli uzilgan bo‘lsagina ZAU ishga tushadi.
ZAU qurilmalariga ko‘yiladigan asosiy talablar:

• 
  Har qanday sababga o‘ra shinalardagi kuchlanish yo‘qolganda xam ishga tushishi;
  
• 
  Ishshi iste’mol manbasi yo‘qolganda, xesh qanday kutish vaqtisiz zaxiradagi (rezervdagi) iste’mol manbasini ulashi;
  
• 
  Iste’molshilar shastotali avtomatik yuksizlantirish (SHAYU) qurilmasi tomonidan uzilgan bo‘lsa, ZAU ni ishlamasligi.
  

Elektr ta’minoti uzuliksizligini iste’molshilarni ikkita liniya yoki ikkita transformator orqali energiya manbasiga ulash bilan ta’minlash mumkin. Bunda ikki xil xolat bo‘lishi mumkin:

• 
  Manbalarni aloxida ishlashi-biri yuklamaning bir qismi ushun, ikkinchisi esa yuklamaning ikkinchi qismi ushun, masalan podstansiyaning aloxida shinalar seksiyasi ushun ishlaydi;
  

Iste’molshi ishshi manbadan normal ta’minlanadi, boshqasi esa zaxirada turadi. Birinshi xolatda elektr ta’minoti bir qism iste’molshilarda buzilganda ZAU ishga tushib, podstansiya shinalaridagi seksiya uzgichi ulanadi va elektr energiya ta’minoti tiklanadi.
Ikkinchi xolatda esa, zaxiradagi energiya manbai ishshi energiya manbai uzilgandan so‘ng ishga tushadi. Uta ma’suliyatli iste’molshilarni elektr energiya ta’minotida ZAU o‘zda tutiladi, shuning ushun l-toifali iste’molshilari bo‘lgan podstansiyalarda ZAU ni bo‘lishi shart.