B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

B olta rasm ini ch izish . 
Bolta rasmi h a m b o lg 'a rasmi kabi 
chiziladi. F a qa t uni tik ho latd a em as, yotiq holatd a qo'yib, diqqat 
bilan kuzatiladi va 16- 
a
rasm d a tasvirlangan b o sqic hd a rasmi 
ishlanadi.
Boltaning metall qismi belgilanib, un in g dasta qismi alohida 
e ’tibo r bilan chiziladi. C h u n k i, b o ltaning dasta qismi to 'g 'ri olin- 
m ay, ushlaydigan joyi biroz egilgan h olda bo'ladi. Bolta r a s m ­
dagidek bo'yaladi.
0 ‘quvchi portfeli rasm ini ch izish . 
Siz 16- 
b
rasm ni yaxshilab 
kuzating. U n d a o 'q u v c h i portfeli rasm ini daftar yuziga joylash- 
tirishdan tortib, uni q a n d a y b o 'y a sh g ac h a ko 'rsatib berilgan.
Rasm chizish u c h u n d a fta rn in g yu q o ri q ism id a n m a ’lum
d a ra ja d a jo y (p ortfel ushlagichi u c h u n ) q o ld irib , p o rtfe ln in g
asosiy qismi, y a ’ni to 'r t b u r c h a k shakl daftarga rasm da ko'rsatil- 
g a n d e k joylashtiriladi. Portfel shaklining ta x m in a n u c h d a n bir 
qismini y u q orid a n belgilab, portfel q o p q og 'i belgilanadi, s o 'n gra 
shu q o p q o q o 'r ta s id a qulfn ing o 'r n i b elgilanadi, y u q o rid a esa 
ushlagichi chiziladi, s o 'n g ra rasm dagidek bo'yaladi.
64

---

о .
16- 
a, b
rasmlar.
Shartli - ya ssi, hajmsiz tabiat materiallari rasmini chizish 
(barg, 
shoxcha, baliq, kapalak, qush va hayvonlar rasmini chizish).
Agar tabiatga e ’tibor bilan n azar solsangiz, h a m m a narsalar 
biror-bir geometrik shakllardan tashkil topganini yaqqol ko'rasiz. 
M ana, biz o'sim liklam ing barglaridan bir plastinkali, ya’ni oddiy 
barglami kuzataylik (17- a rasm). U lam ing ko'pchiligi uchburchak 
shaklga ega. Shaftoli, anor, olcha, gilos, olma, tol, rayhon kabilar- 
ning barglari uchburchaksim on bo'lsa, terak, o'rik, nok, tut barg- 
lari uchburchakka o'xshash bo'lsa-da, yumaloqroq bo'lib shakllanadi. 
S h u n i n g d e k , to k , g 'o ' z a , b o d r in g , q o v u n la r n in g b arglari esa 
beshburchak va ko'pburchakli shakllarga o'xshash bo'ladi.
Biz barg rasm ini chizishda ularga yaqin shakllardan foyda- 
lanamiz. Shaftoli, tol barglarini chizish u c h u n daftar yuziga 17- 
b
r a s m d a k o ' r s a t i l g a n i d e k , avval t o ‘r t b u r c h a k y a s a b , u n d a n
u c h b u rc h a k shaklini va u n d a n o so n g in a barg shaklini yasaymiz. 
S o ‘ngra o d d iy q o ra q a la m d a b o 'y a lg a c h , rasm tayyor b o ‘ladi.
Q o lg a n d a ra x t va o 's im l ik l a r n i n g barglari s h u la r a s o sid a
geom etrik shakllarga moslashtirilgan h old a ishlanadi.
Q o g ‘ozdan ishlangan baliq, kapalak, jo'ja, o'rdak, kaptar, tovuq, 
quyon kabilaming rasmlarini ishlash h am unchalik murakkab emas.
Buning u c h u n 17- 
d
rasm da ko'rsatilganidek, to 'rtb u rc h a k d a n
foydalanib, p r e d m e tla r ko'rinishi va harakati tasvirining sxem atik 
ifodasini ishlaysiz. Rasmlarga e ’tibor bering, h am m asining bosh- 
lanishi to 'rtb u rc h a k bilan belgilanib, so 'n g ra qismlarga bo'linadi.
5 — B .N .O ripov
6 5

---

Barglar rasmini chizish.