(дарсда, мех;нат топширигини бажариш жараёнида ва хоказо). Табиий
экспериментнинг
афзаллиги
- тадкикот
максадларининг
нисбатан
яширинлиги, жараённинг норасмий мухитда утиши ва синовдагиларнинг
хаёти ва фаолиятига бевосита кириб бориши билан белгиланади.
Моделлаштирувчи эксперимент
айрим мехнат жараёнларининг
назарий динамикаси ва мураккаблиги туфайли реал техник мосламаларни
одатий иш тартибидаги усулларини урганиб булмаганлиги туфайли
кулланилади. Бу жараёнлар англанилган холда урганилаётган мехнат
жараёнида ишнинг муваффакдятини белгилаб берувчи унинг таркибий
кисмларига ажратилади, бу фаолиятни амалга ошириш учун сунъий
шароитлар яратилади ва шу тарифа моделлаштирилган
шароитларда
мураккаб мехнат жараёни урганилади. Моделлаштирувчи эксперимент
шахснинг касбий шаклланиш жараёнидаги мухим касбий сифатларни
урганишда кулланилади. Лаборатория эксперимент тадкикотларни махсус
асбоб-ускуналари
билан
жихозланган
психологик
лабораторияда
утказишни назарда тутади. Экспериментнинг бу тури одатда элементар
психик функцияларни урганиш максадида кулланилади яъни, сенсор ва
мотор
реакциялар, танлов реакциялари ва бошкаларни киритиш мумкин.
Инсоннинг иш-харакатларини урганиш борасида охирги 20 йил мобайнида
видеотехника ва турли антик механик мосламалар ривожланиши юкори
даражасига кутарилди. Бу бир томондан видеога тушириш, стереоскопик
тушириш каби усулларни кенг куллашга олиб келган булса, бошка
томондан тайёрлов ишлари яъни, экспериментни утказиш ва материалларни
тахлил этиш каби ишларни енгиллаштиришга хизмат килади.
Видеофоторегистрация
методининг
универсаллигига
карамай
тадкикотларда ЭХМ ва бошка махсус техниканинг
кулланилиши бугунги
кунда мураккаб муаммо булиб келмовда.
Ш акллантирувчи эксперимент
- бу усулнинг асосий белгиси
В.В.Давидовнинг “психиканинг у ёки бу эмпирик шакллари хусусият
ларини одцийгина таъкидлаб эмас, балки уларни фаол моделлаштириб
махсус шароитларда намоён этиб, улар мохиятини очиб бериши” керак
деган фикри билан белгиланади.
Шакллантирувчи эксперимент усулларини куллаш укув-касбий
жараёнларнинг маълум тавсифларини узгартириш ва шу узгаришнинг
таълим олувчиларнинг ёш, интеллектуал хусусиятлар ига
булган таъсири
билан боглик. Мохиятига кура, бу усул кенг тадкикот ушсазиш воситаси
сифатида бошка усулларни куллаш оркали угказилади.
Шакллантирувчи эксперимент В.В.Давидов берган тавсифига кура -
биринчидан, куп сонли яъни, статистик мухим; иккинчидан, у ёки бу
концепцияни юритиш учун амалга ошириладиган; учинчидан узок давомли
ва
нихоят
педагогик-назариётчи
диагностик
методистларни
узаро
29
хамжихатлилигини таъминлаб берувчи экспериментдир.
Шакллантирувчи
эксперимент касбий таълимнинг оптимал технологияларида, корхонада
касбий тайёргарликнинг самарали методикасида, малака ошириш тизимига
инновацион усулларни куллаш жараёнида фойдаланилади.
М атематик
Do'stlaringiz bilan baham: