B. M. Mamatkulov, X. E. Rustamova jamoada hamshiralik

m
) aniqlanadi.
σ σ 
m = + ―― ; n ≤ 30 bo’lsa m = + ―
√n √n-1 

---

67 
O`rtacha xatolik, tanlab olingan majmuadan keltirilib chiqarilgan 
o`rtacha arifmetik qiymatni, general majmuadan olinishi mumkin 
bo`lgan o`rtacha arifmetik qiymatdan qanchaga farq qilishini 
ko`rsatadi.
O`rtacha arifmetik qiymatlar, doimo o`zlarning o`rtacha xatoliklari 
bilan birgalikda yoziladi.
M+m , 19, 0 + 0, 91 kun 
 
II.
Vazn usuli
. Bu usul har – bir varianta bir necha bor takrorlanib 
kelganda, kuzatuvlar soni bir necha ko`p bo`lganda (30 dan ko`p) 
qo`llaniladi. O`rtacha arifmetik qiymatlarni vazn usulida hisoblash 
uchun variatsion qator tuziladi va har bir variantani (
V
), uning 
takrorlanish soniga (
P
) ko`paytirib, ularning yig`indisi Σ
VP
ni topiladi. 
So`ngra olingan yig`indini kuzatuvlar soniga bo`lib (n), o`rtacha 
arifmetik qiymat topiladi: 
ΣVP 
M = ――---- 
N 
Sirdaryoda yashovchi bir yoshli o`g`il-o`zbek bolalar bo`yining 
uzunligini aniqlash talab etilgan bo`lsin (jadval 4.7). 
Jadval – 4.7 
Sirdaryoda yashovchi bir yoshli bolalar bo`yi (sm)
V 
P 
VP 
d 
d 
2
d 
2
P 
71 
72 
93 
74 
75 
76 
77 
78 
79 
80 
81 
2 
3 
4 
14 
30 
16 
12 
11 
6 
4 
3 
142 
216 
296 
1036 
2250 
1216 
924 
858 
474 
320 
243 
-5 
-4 
-3 
-2 
-1 
0 
1 
2 
3 
4 
5 
25 
16 
9 
4 
1 
0 
1 
4 
9 
16 
25 
50 
48 
36 
56 
30 
0 
12 
44 
54 
64 
75