B guruh talabalari fe’l shakllarining garammatik kategoriyaga munosa-bati

Mayl kategoriyasi

• 1. Xabar mayli. (zamon,shaxs-son)
• 2. Buyruq-istak mayli. (gin,ay)
• 3. Shart mayli.( sa)
• 4. Maqsad mayli .(moqchi)

Fe’l zamonlari

• 1.O‘tgan zamon
• 1) yaqin o‘tgan zamon,
• 2) o‘tgan zamon hikoya fe’li,
• 3) uzoq o‘tgan zamon,
• 4) o‘tgan zamon davom fe’li,
• 5) o‘tgan zamon maqsad fe’li.

Hozirgi zamon

• Hozirgi zamon fe’lining quyi-dagi ikki turi mavjud:
• 1) hozirgi-kelasi zamon,
• 2) hozirgi zamon davom fe’li.

Kelasi zamon

• Bu zamonning ikki turi mavjud:
• 1) kelasi zamon maqsad fe’li,
• 2) kelasi zamon gumon fe’li.

Fe’l zamonlari sinonimiyasi.

• Boshqa fe’l shakllarida bo‘lganidek, zamon shakllari o‘rtasida ham grammatik ma’nodoshlik munosabati mavjud:
• 1. O‘tgan zamon fe’lini hosil qiluvchi –di affiksi, hozirgi zamon o‘rnida qo‘llanadi: Hozir qorong‘uda qayoqqa bordigu, nimayam qildik// qayoqqa boramizu, nimayam qilamiz.
• 2.O‘tgan zamon fe’lini hosil qiluvchi -gan affiksi hozirgi zamon ma’nosida ishlatiladi: Birov kitob o‘qigan, kimdir shaxmat atrofida.
• 3.Hozirgi zamon shakli kelasi zamon ma’nosida qo‘llaniladi. Bunday hol, asosan, ket bor, yubor,boshla kabi fe’llar doirasida uchraydi: Ertaga Buxroga ketayapmiz.
• 4.Kelasi zamon fe’li o‘tgan zamon ma’nosida qo‘llanadi: Rais majlisni ochiq deb e’lon qiladi, hamma o‘rnidan turadi, O‘zbekiston gimni yangraydi.
• 5. Kelasi zamon fe’li hozirgi zamon ma’nosini ifodalaydi: Ha, bu yer-da hayot qaynaydi… Talabalar baxtiyor yoshlik gashtini surmoqdalar.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT

• E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT