B. Аbidov, О. G‘. Аzimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi аsоslаri

1.7. Uglevodorod xomashyosiga qo‘yilgan talablar
Neftkimyo  jarayonlari  uchun  uglevodorod  xomashyosiga  neftni 
qayta  ishlashdagi  xomashyoga  nisbatan,  odatda,  ko‘proq  va  qattiq 
talablar qo‘yiladi. Neftkimyo sintezida ishlatiladigan reaksiyalarning 
ko‘pchilik  qismi  katalitik  yoki  radikal–zanjirli  bo‘lib,  talab  qilina
-
yotgan mahsulotlarni olishda katalizator yuqori selektiv bo‘lishi za
-
rur. Yonaki va shu kabi reaksiyalarning ketishi esa umuman mumkin 
emas.
Neftkimyo sintezi uchun xomashyoni tayyorlashda qaynash haro
-
ratlari o‘zaro yaqin bo‘lgan yohud juda past haroratda qaynaydigan 
komponentlarni  bir-biridan  ajratish  zarurati  bor.  Shu  sababli  kom
-
ponentlarni ajratishda umum qabul qilingan rektifikatsiya va absorb
-
siya  jarayonlari  qatori  adsorbsiya,  azeotrop  va  ekstrfaol  haydash, 
selektiv erituvchilar yordamida ekstraksiya qilish, kristallizatsiya va 
termodiffuziyalar ishlatiladi. Аyrim hollarda xemosorbtsiya jarayo
-
nini ishlatishga to‘g‘ri keladi. Masalan, buten-butadien fraksiyadan 
mis atsetatning ammiakli eritmasi bilan xemosorbsiya qilib, butadien 

---

18
ajratib olinadi. Yoki maxsus kimyoviy reaksiyalar, masalan, etilenni 
atsetilendan tozalashda selektiv gidrogenlash jarayoni o‘tkaziladi.
Neftkimyo  sintezi  uchun  xomashyo  sifatida  ishlatilish  ko‘lami 
bo‘yicha parafin uglevodorodlar 1-o‘rinda turadi.