B abdullayeva, M. Usmonbayeva, O’. Asqarova, F. Ehsonova, S. Hakimov

 
 
Psixologiya 
(o’quv  fani  sifatida;  yun.  “psyche”  –  ruh,  jon;  “logos”  –  fan, 
ta’limot)  –
 
inson  faoliyati,  shaxs  xatti-harakatlarida  borliqning  aks  etishi,  ruhiy 
jarayonlar, hodisalar va xislatlarning mohiyatini yoritadigan fan.  
 
Pulli  ta’lim  xizmatlari
  –  O’zbekiston  Respublikasining  “Ta’lim  to’g’risida”gi 
Qonuni  talablariga  muvofiq  shaxsga  bilim  berish,  uni  tarbiyalashga  doir  masalalar 
yuzasidan  pulli  xizmatlarni  tashkil  etish, uning  sifati  uchun  javobgarlikni  yuklovchi 
litsenziya  asosida  ta’lim  muassasasi  tomonidan  olib  boriladigan  faoliyat  turlari. 
Zamonaviy  sharoitda  respublikada  ham  raqobatga  asoslangan  pulli  ta’lim 
xizmatlarini  ko’rsatish  (marketing)  yo’lga  qo’yildi.  Ta’lim  muassasalari  respublika 
qonunchiligi  talablariga  ko’ra  quyidagi  shakllarda  ta’lim  xizmatlarini  ko’rsatish 
huquqiga  egalar:  qo’shimcha  ta’lim  dasturlari  asosida  o’qitishni  yo’lga  qo’yish; 
bolalarni maktabga tayyorlash, maktab sharoitiga ko’niktirish kurslarini tashkil etish; 
o’quv  predmetlarini  chuqurlashtirib  o’rgatishga  yo’naltirilgan  mashg’ulotlarini 

---

 
170 
tashkillashtirish;  o’quv  fanlari  bo’yicha  maxsus  kurslarni  uyushtirish;  repetitorlik 
ta’limini  yo’lga  qo’yish;  mutaxassislarni  tayyorlash  va  qayta  tayyorlash;  ta’limga 
nisbatan majburiy talablar darajasini oshiruvchi turli pulli fakultativ kurslar va ayrim 
fanlarni  chuqur  o’rganish  bo’yicha  kurslar,  boshqa  tashkilotlar  (oliy  o’quv  yurtlari, 
madaniyat  va  san’at  muassasalari,  ijodiy  uyushmalar)dan  yuqori  malakali 
mutaxassislarni  taklif  qilish  yo’li  bilan  maxsus  ma’ruza  va  maslahatlashuvlar 
o’tkazish,  san’at,  jismoniy  tarbiya,  sport  va  b.  bo’yicha  qo’shimcha  darslar 
uyushtirish;  katta  yoshlilarni  o’qitish  uchun  turli  kurslarni  tashkil  etish;  o’quvchi 
(talaba)lar  va  o’qituvchi  (pedagog)larning  mehnat  faoliyati  jarayonida,  shuningdek, 
korxona  va  tashkilotlarning  buyurtmalarini  bajarish  natijasida  olingan  mahsulotlarni 
sotish; maktab xonalari, sport zallari, jihozlar va b. buyumlarni ijaraga berish; ta’lim 
muassasalarining  teatrlari  qatnashchilari,  o’qituvchilar  va  o’quvchilar  kuchi  bilan 
aholiga spektakl hamda konsertlar namoyish qilish; sport-sog’lomlashtirish yo’nalishi 
bo’yicha  mashg’ulotlarni  yo’lga  qo’yish;  badiiy-estetik  yo’nalish  bo’yicha 
mashg’ulotlarni  tashkil  etish;  maslahat,  metodik  va  ekspert  xizmatlarni  joriy  qilish. 
Ta’lim xizmatlarini ko’rsatish davlat boshqaruvi asosida amalga oshiriladi.   
Aholiga  belgilangan  pulli  ta’lim  xizmatlari  respublika  qonunchiligi  asoslariga 
muvofiq  muayyan  tartibda  tasdiqlangan  narxlar,  ta’riflar  bo’yicha,  bunday  narxlar, 
ta’riflar bo’lmagan taqdirda – shartlashilgan narxlar bo’yicha ko’rsatiladi. Viloyat va 
shahar  hokimliklari  pulli  ta’lim    xizmatlar  bo’yicha  davlat  buyurtmalarini  bajarish 
haqidagi  hisobotga  maktablar  tomonidan  ko’rsatilgan  xizmatlar  hajmlarini  ham 
qo’shishlari  mumkin.  Amaldagi  qonunchilik  talablariga  muvofiq  qanday  shaklda 
bo’lmasin  ta’lim  muassasalarida  pulli  ta’lim  xizmatlarni  rivojlantirishga  oid 
rejalashtirilgan  topshiriqlarning  yuqori  tashkilotlar  tomonidan  berilishiga  yo’l 
qo’yilmaydi.  Mavjud  talablarga  ko’ra  pulli  ta’lim  xizmatlari  byudjetdan  moliyaviy 
ta’minlanadigan  faoliyat  o’rniga  amalga  oshirilmasligi  va  pulsiz  xizmat  ko’rsatish 
darajasini  kamaytirish  evaziga  bo’lmasligi  shart.  Pulsiz  ta’lim  xizmatlari  darajasi 
umumiy  ta’lim  maktablari  bo’yicha  xalq  ta’limi  muassasalari  faoliyatini  metodik 
ta’minlash va  tashkil  etish tuman  (shahar)  bo’limi,  davlat  o’rta  maxsus,  kasb-hunar 
ta’limi  muassasasining  moliya-xo’jalik  faoliyatini  nazorat  qilish  qonun  hujjatlariga 
muvofiq  vakolatli  organlar,  O’zbekiston  Respublikasi  Xalq  ta’limi  vazirligi  hamda 
Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan nazorat qilinadi.