B abdullayeva, M. Usmonbayeva, O’. Asqarova, F. Ehsonova, S. Hakimov

 
O’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  muassasalari
  –  o’rta  maxsus,  kasb-hunar 
ta’limi maqsadi va vazifalarini amalga oshirish yo’lida tashkil etilib, o’quv-metodik, 
moddiy-texnik va psixologik-pedagogik shart-sharoitlarga ega yuridik shaxs. Ular o’z 
faoliyatida  O’zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyasi,  qonunlari,  Respublika 
Prezidentining  farmon,  qaror  va  farmoyishlariga,  O’zbekiston  Respublikasi  Vazirlar 
Mahkamasining  qarorlari,  boshqa  normativ-huquqiy  hujjatlar,  “O’zbekiston 
Respublikasida  o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  to’g’risida”gi  Nizom  hamda  o’z 
ustavlariga  amal  qiladi.  O’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  muassasalari  respublika 
qonunchiligi  asoslarida  belgilangan  tartibda  tashkil  etiladi,  qayta  tashkil  etiladi  yoki 
tugatiladi.  Ushbu  ta’lim  muassasalari  hududlarning  demografik,  ijtimoiy-iqtisodiy, 
geografik sharoitlari, mehnat bozorining tegishli soha mutaxassislariga bo’lgan talabi, 
ularni o’quvchilarning asosiy yashash joylariga mumkin qadar yaqin joylashtirilishini 
hisobga olgan holda akademik litsey yoki kasb-hunar kollejlari shaklida tashkil etilib, 

---

 
243 
ularda  o’qitish  uch  yil  muddat  bilan,  kunduzgi  shaklda  amalga  oshiriladi.  Boshqa 
joylardan kelgan o’quvchilar uchun, imkoniyatga qarab, akademik litseylar va kasb-
hunar  kollejlari  huzurida  ularni  oilasidan  alohida  yashashi  uchun  yetarli  uy-joy, 
maishiy sharoitlar bilan ta’minlaydigan yotoqxonalar tashkil etiladi. Ular o’z Ustavi, 
balansi, Moliya vazirligining G’aznachiligi va uning hududiy bo’linmalarida shaxsiy 
hisob raqami, hisob-kitob raqamlari, muhr, burchakli shtamp va blankaga ega. O’rta 
maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  muassasalarining  Ustavi  qonun  hujjatlariga  muvofiq 
ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi. 
Davlat  boshqaruvi  hamda  mahalliy  davlat  hokimiyati  organlari  respublika 
qonunchilik  asoslariga  muvofiq  davlat  o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi 
muassasalarining  muassislari  bo’lishi  mumkin.  Nodavlat  o’rta  maxsus,  kasb-hunar 
ta’limi  muassasalari  qonun  hujjatlarida  belgilangan  tartibda  jismoniy  va  nodavlat 
yuridik shaxslar tomonidan tashkil etiladi.  
O’quvchi,  o’qituvchi  va  muhandis-pedagoglar  tarkibi,  ish  beruvchilar, 
o’quvchilarning  ota-onalari  (yoki  ularning  o’rnini  bosuvchilar)  o’rta  maxsus,  kasb-
hunar ta’limi ta’lim jarayonining qatnashchilari hisoblanadi. 
O’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  muassasalarida  o’quvchilar  o’qitish  kurslari 
bo’yicha  guruhlarga,  o’qitish  yo’nalishi  bo’yicha  esa  bo’limlarga  birlashtiriladi. 
Guruhlarga  30  nafargacha  o’quvchilar  jalb  qilinadi.  O’quvchilar  uchun 
belgilanadigan  o’quv  yuklamasi  o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  DTSga  muvofiq 
aniqlanadi.  O’quv  yili  2  semestrga  bo’linib,  o’quvchilar  uchun  har  bir  o’quv  yilida 
jami kamida 10 hafta va ko’pi bilan 12 hafta davom etadigan ta’tillar belgilanadi. 
Akademik  litseylar  va  kasb-hunar  kollejlarida  umumiy  ta’lim,  o’quv  fanlari  va 
yo’nalishlari  bo’yicha  chuqurlashtirilgan,  sohaga  oid  ta’lim  dasturlari  va 
ixtisoslashtirilgan  dasturlar  (akademik  litseylar  uchun),  o’qitish  yo’nalishlari 
bo’yicha  umumtexnika  kasb-hunar  dasturlari  va  maxsus  dasturlar  (kasb-hunar 
kollejlari  uchun)  o’qitiladi.  Imkoniyatlari  cheklangan  shaxslar  uchun  O’zbekiston 
Respublikasi  Oliy  va  o’rta  maxsus  ta’lim  vazirligining  O’rta  maxsus,  kasb-hunar 
ta’limi  markazi  tomonidan  Mehnat  va  aholini  ijtimoiy  muhofaza  qilish  vazirligi, 
Sog’liqni  saqlash  vazirligi  bilan birgalikda  o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  maxsus 
dasturlari ishlab chiqiladi. 
O’quvchilarni  o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  muassasasining  bir  tipidan 
boshqasiga  o’tkazish,  o’qishga  tiklash  respublika  qonunchiligi  asoslariga  muvofiq 
amalga oshiriladi. Ularni o’qitish kasb-hunar ta’limining fan va ishlab chiqarish bilan 
o’zaro  hamkorligi  asosida  quyidagi  yo’llar  bilan  amalga  oshiriladi:  korxonalarda 
tizimli asosda ishlab chiqarish amaliyotini o’tash uchun shart-sharoitlar yaratish, ish 
beruvchilarni  o’quv  jarayoniga,  tarmoq  ta’lim  standartlari,  o’quv  qo’llanmalarini 
ishlab  chiqishga  jalb  etish;  yangi  axborot  va  pedagogik  texnologiyalar,  ilmiy-
tadqiqotlar natijalarini o’zlashtirish uchun eksperimental maydonchalar tashkil etish; 
o’qitishni  tashkilotlarda  ishlab  chiqarish  mehnati  bilan  qo’shib  olib  borish,  kasb-
hunar  kollejlarida  qo’shma  ishlab  chiqarishlar  tashkil  etish,  o’quvchilarni  ishlab 
chiqarish  amaliyotidan  o’tish  uchun  bazalar  bilan  ta’minlash;  malakali  kadrlarni 
tayyorlash  va  tarbiyalashning  dual  tizimini  rivojlantirish;  alohida  mutaxassislarni 
maqsadli  tayyorlashni  moliyalashtirish,  ta’lim  muassasalarining  moddiy-texnika, 
resurs  bazasini  mustahkamlash,  ularni  zamonaviy  anjom,  apparatura  va  uskunalar 

---

 
244 
bilan  jihozlash,  akademik  litseylar  o’quvchilariga  amaliy  bilimlar  olishi  uchun  oliy 
ta’lim  va  ilmiy-tadqiqot  muassasalarining  o’quv-laboratoriya  bazasini  berishda 
korxonalar, tashkilotlar va b. ish beruvchilarning ixtiyoriy (yoki mavjud shartnomalar 
asosida) qatnashishi; o’quvchilarni tovar mahsulotlar ishlab chiqargan holda mehnat 
faoliyati va ishlab chiqarish jarayoniga faol jalb etish uchun shart-sharoitlar yaratish; 
o’quvchilarga  diplom  ishlanmalari  mavzulari  ro’yxatini  berishda  korxonalar, 
tashkilotlar  va  b.  ish  beruvchilarning  qatnashishi;  bevosita  ishlab  chiqarishda 
muhandis-pedagog  kadrlarni  tayyorlash,  qayta  tayyorlash  va  ularning  malakasini 
oshirish,  malakali  mutaxassislarning  o’quvchilarni  o’quv-kasbiy  tayyorlashda 
qatnashishi. 
O’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarining o’quvchilari DTSga muvofiq 
qo’shimcha  ta’lim  xizmatlari  olish,  o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  muassasasini 
boshqarishda uning ustavida belgilangan shaklda qatnashish huquqiga ega. 
Kasb-hunar kolleji manfaatdor vazirliklar va idoralar, ish beruvchilar, mehnat va 
aholi  bandligi  organlari  bilan  hamkorlikda  pulli-kontrakt  asosida:  a)  o’rta  maxsus, 
kasb-hunar  ma’lumotiga  ega  bo’lmagan  shaxslarni  umumta’lim  maktablarining  11-
sinflari bitiruvchilari kasbiy tayyorgarlikka ega bo’lishlari uchun o’rta maxsus, kasb-
hunar ta’limi dasturlari bo’yicha; b) ikkinchi mutaxassislikni olishni xohlovchi o’rta 
maxsus,  kasb-hunar  ma’lumotga  ega  shaxslarni  o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi 
dasturlari bo’yicha o’qitish mumkin (bo’sh o’quv maydonlari, zarur resurs ta’minoti 
va o’qituvchi kadrlar mavjud bo’lgan taqdirda).