B. A. Xakimov biologiya fanidan masalalar


12.Oqsillar molekulasining tuzilish darajalari



Download 6,45 Mb.
Pdf ko'rish
bet29/223
Sana08.02.2022
Hajmi6,45 Mb.
#435196
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   223
Bog'liq
Biologiyadan masalalar to\'plami

2.
12.Oqsillar molekulasining tuzilish darajalari. 
 
Har bir aminokislotaning uzunligi 3A0 (Angstrem) ekanligini nazarda tutsak, bir qancha 
aminokislotalardan iborat oqsilning uzunligini tasavvur qilish mumkin. Bunday uzunlikka ega 
oqsil molekulasi hujayraga qanday sig‗ishi mumkin?, degan savol tug‗ilishi mumkin.
Oqsil makromolekulasining strukturasida tuzilishining bir necha xillari farqlanadi. Bulardan 
birinchisi oddiy peptid bog‗lar yordamida o‗zaro bog‗langan aminokislotalar zanjiridir. Bu 
struktura oqsilning birlamchi strukturasi deyiladi. Oqsilning birlamchi strukturalari odatda 
o‗zgarmas, irsiy belgilangan bo‗ladi. Hujayrada oqsillar birlamchi chiziq shaklda bo‗lmay balki, 
o‗ralgan, spiralsimon, globulyar, ipsimon fibrillyar shakllarda bo‗ladi. Oqsillarning to‗rtta 
strukturasi mavjud. Ular birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi va to‗rtlamchi strukturalardir
Birlamchi struktura – polipeptid zanjirda o‗zaro peptid bog‗i yordamida bog‗langan, chiziqli 
aminokislotalar ketma-ketligidan iborat. (DNK kodlagan, spetsifik, oqsilning funksiyasi va tarkibi 
birlamchi strukturaga bog‗liq.) Insulin gormoni birlamchi strukturada bo‗ladi. 
Ikkilamchi struktura – polipeptid zanjir spiralsimon bo‗lib, zanjirdagi bir aminokislotaning CO 
– karboksil gruppasi bilan ikkinchi aminokislotaning NH – amino gruppasi o‗rtasida vodorod 
bog‗i hosil bo‗ladi. Vodorod bog‗i peptid zanjirda bir qancha bo‗ladi va ular qo‗shni bo‗lmagan, 
lekin bir-biriga yaqin bo‗lgan aminokislotalar o‗rtasida sodir bo‗ladi. Globin, sochdagi keratin, 
kollagen oqsillari ikkilamchi strukturada ega. 
Uchlamchi struktura – aminokislotalardan iborat polipeptid zanjir globulyar shaklda bo‗ladi.
Ko‗pgina oqsillar uchlamchi strukturada bo‗ladi. Aminokislotalari o‗rtasida ion bog‗lar, vodorod 
bog‗lar, disulfid bog‗ (S–S), gidrofob aloqalar mavjud bo‗ladi. Hamma globulyar oqsillar – 
fermentlar, antitelolar, mioglobin, gormonlar uchlamchi strukturada bo‗ladi. 
To‗rtlamchi struktura – bir qancha polipeptid zanjirlar disulfid ko‗priklar orqali, vodorod 
bog‗lari va gidrofob aloqalar yordamida birlashib oqsilning to‗rtlamchi strukturasini hosil qiladi. 
Masalan, gemoglobin molekulasi to‗rtlamchi strukturaga ega. 
Oqsillarning 
tuzilmasi
Strukturani tutib turuvchi 
bog‗lar
Xususiyati
Misollar
Birlamchi 
tuzilma
Qo‗shni 
aminokislotalarning 
amino va karboksil 
guruhlari
orasidagi peptid bog‗lar
Oqsil molekulasida 
aminokislotalarning birin- ketin 
joylashish tartibi bilan 
belgilanadi
Insulin
Ikkilamchi 
tuzilma
Spiral qo‗shni o‗ramlari 
orasidagi vodorod bog‗lar
Polipeptid zanjirining spiral 
shakli bilan belgilanadi
Kollagen, 
keratin
Uchlamchi 
tuzilma
Vodorod, ion, disulfid, 
gidrofob bog‗lar
Spiral shakldagi polipeptid 
globula shaklini hosil qilishi 
bilan belgilanadi
Mioglobin, 
fermentlar
To‗rtlamchi 
tuzilma
Vodorod, ion, disulfid, 
gidrofob bog‗lar
Bir necha globula shaklidagi 
polipeptid molekulalarining 
(subbirlik) birikishi bilan 
belgilanadi
Gemoglobin


43 
Xakimov Bahodir Absamatovich 91 971 61 42

Download 6,45 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   223




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish