Б. А. Сулаймонов, Б. С. Болтаев, Р. Ш. Тиллаев, Ш. Х. Абдуалимов кузги буғдой ва ғЎЗА



Download 1,21 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/74
Sana21.06.2022
Hajmi1,21 Mb.
#687990
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   74
Bog'liq
Kuzgi Bugdoy Boltaev

2.13. Ғўзани чилпиш 
Ғўза етиштиришда чигит экиш, яганалаш, ўғитлаш, 
қатор ораларига ишлов бериш, суғориш, касаллик
зараркунанда ҳашаротлар ва бегона ўтларга қарши кураш 
билан биргаликда чилпиш ҳам энг муҳим тадбирлардан 
биридир. 
Ғўзанинг вегетатив массаси қанчалик катта бўлса, 
ўсимлик тупроқдан ўзлаштирган озиқа моддалари кўпроқ 


105 
ўсув шохлари ва баргларда тўпланади, шоналар, гуллар ва 
кўсакларга камроқ етиб келади. Бу эса ҳосил элементлари 
тўкилишига, кўсаклар тўлиқ етилмаслигига, очилишини 
кечикишига, ҳосил камайишига ва тола сифатини пасайишига 
олиб келади. Ғўзани ғовлаб кетишига йўл қўймаслик, озиқа 
моддаларни ўсимликнинг генератив ҳосил органларига оқиб 
келишини жадаллаштириш, ҳосил элементлари тўкилишини 
камайтириш ҳамда кўсаклар пайдо бўлиши ва уларнинг 
етилишини тезлаштириш, эртаги, мўл ва сифатли ҳосил 
етиштириш учун ғўза далаларида чилпиш ўтказилади. 
Чилпиш ғўзанинг ўсиш ва ривожланишини, ҳосил 
элементлари кўпроқ шаклланиши ва кўсакка айланишини 
кучайтиради, шона, гул ва тугунчаларнинг ноқулай ташқи 
омиллар (жазирама иссиқ, намлик, ѐруғлик ва озиқа 
етишмаслиги, культивация кечикиши, кўллатиб суғориш) 
таъсирида тўкилишини камайтиради, кўсаклар сони ва вазни 
ортади, эрта очилади, юқори ҳосил, сифатли тола ва чигит 
етиштиришга имконият яратилади. 
Кўп йиллик илмий тадқиқотлар асосида, Ўзбекистонда 
1939 йилдан бошлаб ҳукуматнинг махсус қарори билан 
чилпиш ғўза агротехникасида бажарилиши лозим бўлган 
агротадбир сифатида киритилган. 
Барча агротехник тадбирлар қатори чилпишни ҳам ўз 
вақтида ва сифатли ўтказиш лозим. Маълумки, июнь ва июль 
ойларида ғўзани озиқлантириш якунланади, суғориш ишлари 
бошланади ва қатор ораларига ишлов берилиб, илдизи кучли 
ва чуқур ривожланади, тупроқда намлик ва минерал 
ўғитларнинг етарли бўлиши натижасида ғўза бўйига зўр 
бериб ўсади, барглар сони ва ўлчами ортиб, ғовлай бошлайди, 
вегетатив массаси ортади, шона, гул ва кўсакларда озиқа 


106 
элементлари етишмай қолади. Бу эса ҳосил элементлари 
тўкилишига, кўсаклар кичрайиб, вазни камайишига, очилиши 
кечикишига, зарарли ҳашаротларни кўпроқ жалб қилиб, 
ҳосил ва тола сифатини пасайишига олиб келади. 
Чилпиш ўз вақтида, тўғри ва сифатли ўтказилса, ҳосил 
элементлари кам тўкилади, ғўзанинг ўсиш-ривожланиши 7-8 
кундан 10 кунгача тезлашади, ҳосилдорлик 3-5 центнердан 6-
8 центнергача ошади, пахтани 1-2 теримда тўлиқ териб олиш 
билан бирга тола сифати 25-30 фоизга яхшиланади, чигит 
вазни ҳам ортади, мойдорлиги 1-2 фоизга ошади, кузги 
бошоқли дон экинларини мақбул муддатларда экишга қулай 
шароит яратилади. 
6-жадвал 

Download 1,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   74




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish