B a L i q L a r b I o L o g I y a s I

 
Suyakli baliqlarning nafas olish organi. 
Suyakli baliqlarning nafas olish 
organlari tog’ayli baliqlamiki singari ektodyermali jabra hisoblanadi. Zog’ora baliqda, 
shuningdek, barcha suyakli baliqlarda oidingi to’rtta jabra yoylariga o’rnashgan to’rt juft butun 
jabra bo’ladi. Bundan tashqari, jabra qopqog’ining ichki tomonida til osti yoki soxta jabra deb 
ataladigan murtak holidagi jabraning ham yarim bo’lagi bo’ladi. Bir butun jabra ikki qator bo’lib 
jabra yoylariga joylashgan jabra yaproqlaridan tashkil topgan. Akulalarda bo’ladigan jabralararo 
to’siqlar suyakli baliqlarda reduksiyalangan, shuning uchun jabra yaproqlari faqat jabra 
yoylariga birikadi. Natijada bir jabraning ikkita yarim jabra yaproqlarining asosi bir-biriga 
qo’shilib ketadi. Ularning uchlari esa tashqi tomondan jabra qopqog’i bilan cheklangan jabra 
bo’shlig’ining ichida osilib turadi. Jabra yoylarining ichki tomonida bir qancha mayda tishsimon 
— jabra qilcha (lichinka)lari deb ataladigan va qo’shni jabra yoyi tomon yo’nalgan o’simtalari 
bo’ladi. Jabra qilchalari maxsus suzish apparatiga aylanib, suv bilan birga kirgan ovqat 
moddalarini haiqumdan jabra bo’shlig’i orqali tashqariga chiqib ketishiga to’sqinlik qiladi. Bu 
apparat plankton organizmlar bilan oziqlanuvchi (seldsimon)larda kuchli taraqqiy etgan. 
Yo’g’on qon tomirlari (qon olib keluvchi va qon olib ketuvchi jabra arteriyalari) jabra 
yoylari bo’ylab jabra yaproqlari asosida joylashgan. 
Tog’ayli baliqlarning nafas olish organlari. 
Akulaning har bir jabra yorig'ining bir uchi 
halqumiga, boshqa uchi esa tashqariga ochiladi. Jabra yaproqlari jabra yoriqlarining oldingi va 
keyingi devoriga qator o'rnashgan. Jabra yaproqlari har qaysi qator jabraiiing yarim bo'lagini 
hosil qiladi. Jabraiiing ikkita yarim bo'lagi birgalikda yaxlit jabrani vujudga keltiradi. Shunday 
qilib, akula boshining har qaysi tomonida hammasi bo'lib to'rtta jabra va uning bitta yarim 
bo'lagi (til osti yoyi) bor. Jabralarning orasida va oxirgi jabraning orqasida, bir tomoni to'g'ridan-
to'g'ri halqumga, ikkinchi tomoni bevosita tashqariga ochiladigan jabra yoriqlari bor. Jabra 
yoylaridan esa jabralararo to'siqlar chiqadi, bu to'siqlar bir jabraning ikkita yarim jabrasini ajratib 
turadi. Bu to'siqlarni tog'ay shu'lalar tutib turadi.