Б. А. Абдукаримов, А. Б. Бектемиров, М.Қ. Пардаев, Ш. С. Салимов, Э. Ш. Шавқиев, Ф. Б. Абдукаримов корхона иқтисодиёти

Download 2,97 Mb. bet 26/145 Sana 23.02.2022 Hajmi 2,97 Mb. #125589

Bog'liq
Корхона иктисодиёти (дарслик)11111

Жами мулк шакли
Шу жумладан
Йиллар	ўзгартирилган корхоналар сони	Хусусийлашти-рилган	акциядорлик жамиятларига айлантирилган
1995	8537	7511	1026
1996	1915	658	1257
1997	1231	443	788
1998	451	103	110
1999	448	156	141
2000	374	103	152
2001	1085	678	177
2002	2000	1260	740

Юқорида келтирилган жараённинг бошланишида корхоналарни давлат тасарруфидан чиқаришнинг ўзига хос йўналишларини қайд қилиш зарур. Уларга қуйидагиларни киритиш мумкин:

- ижара корхоналарининг ташкил этилиши;
- мулкчиликнинг аралаш шакллари, яъни давлат ва ширкатчилик шаклларига эга бўлган корхоналарни ташкил этилиши;
- дастлабки хусусий корхоналар ва акциядорлик компанияларнинг ташкил этилиши;
- бошқарувнинг олий ва ўрта бўғинининг қайта ташкил этилиши. Бу йўналиш вазирликлар ва идоралар акциядорлик негизидаги корпорациялар ва концернларга айлантирилишини тақозо қилади.
1990-1992 йиллари Ўзбекистон Республикасида юқорида келтирилган йўналишлар орқали мулкчиликнинг нодавлат шаклларига эга бўлган ишлаб чиқариш тузилмаларининг барча турлари ташкил этилди ва синовлар ўтказилди. Ушбу жараён давлат корхоналарини оммавий тарзда давлат тасарруфидан чиқаришига объектив имкониятлар яратди.
Давлат мулкини (корхоналарини) ислоҳ қилиш, яъни хусусийлаштириш, давлат тасарруфидан чиқаришнинг, жаҳоннинг турли давлатлари тажрибасидан келиб чиқиб, қуйидаги усуллар асосида амалга оширилиши мумкин:
1. Давлат корхоналари акцияларини очиқ сотиш;
2. Давлат корхоналарини хусусий инвестрлаш (мавжуд объектни тўғридан-тўғри сотиб олиш ёки акциялар пакетини тўла сотиб олиш йўли билан амалга оширилади);
3. Корхоналарнинг мулкини сотиш ва кейинчалик мавжуд қарзларни тўлаш йўли билан давлат корхонасини тугатиш;
4. Давлат корхонасини алоҳида бўлимларга ажратиш ёки бўлиш ва қайта қуриш йўли билан уларни қисмлар бўйича сотиш;
5. Акцияларни ким ошди савдоси орқали сотиш;
6. Корхоналарни меҳнат жамоаси аъзолари ва раҳбарлари томонидан сотиб олиш;
7. Давлат корхонасининг хусусий шахс томонидан ижарага олиниши ёки давлат ва хусусий корхоналар ўртасида корхонани бошқариш тўғрисида битим тузиш. Бундай корхонанинг маблағлари давлат мулкчилигича қолади.

5. 
   
   
   Download 2,97 Mb.
   
   Do'stlaringiz bilan baham: