Б. А. Абдукаримов, А. Б. Бектемиров, М.Қ. Пардаев, Ш. С. Салимов, Э. Ш. Шавқиев, Ф. Б. Абдукаримов корхона иқтисодиёти

Ёнғин хавфсизлиги деганда унинг олдини олишга қаратилган барча тадбирларнинг меъёр даражасида амалга оширилганлиги тушунилади. Иқтисодиётда ёнғин хавфсизлигини таъминламас эканмиз корхонанинг умумий хавфсизлигини тўлиқ таъминладик дейиш қийин. Шу туфайли ушбу масалага ҳам алоҳида аҳамият бериш озимдир.
Корхонанинг нуфузи бевосита унинг товарига ва маҳсулотига боғлиқ. Қачонки у ўз товарининг хавфсизлигини таъминламас экан, унинг харидорини топиб бўлмайди. Бу эса уни иқтисодий жиҳатдан ночор аҳволга олиб келади. Бу ҳолатдан ҳам кўриниб турибдики, ҳар бир корхона ўзининг товарининг хавфсизлигини таъминлашлари лозим. Бунинг нималигини билиш учун унинг таърифини ишлаб чиқишни тақозо қилади. Товарнинг истеъмол хавфсизлиги деганда инсонинг уни истеъмол қилганда ҳаётининг хавфсизлиги таъминланган ва ҳар қандай ҳолатда зарар қилмаслиги кафолатланган бўлиши тушинилади.
Корхона товарининг хавфсизлиги бевосита унинг маҳсулотининг хавфсизлигига боғлиқ. Иқтисодиётда кўп ҳолларда товар билан маҳсулот бир хил синоним сифатида ишлатилади. Албатта ушбу тушунчалар бир бири билан узвий боғлиқ. Аммо уларнинг мазмуни бир-биридан фарқ қилади. Маҳсулот деганда корхона томонидан ишлаб чиқарилган маҳсулотларнинг ҳаммаси тушинилади. Товар деганда эса, унинг сотишга мўлжалланган қисми туштнилади. Шу туфайли уларнинг хавфсизлигида ҳам айрим тафовутлар бор. Буни англаш учун уларнинг таърифига назар ташлаймиз.
Маҳсулотнинг хавфсизлиги деганда инсон ҳаётига, соғликга ва мулкига хавф солмайдиган сифатга эга бўлган кафолат хизмати ва кафолат муддати давомида истеъмолга ёроқли бўлган маҳсулотларнинг мавжуд хусусиятлари мажмуаси тушинилади.
Барча хавфсизликлар корхона хавфсизлиги билан бевосита боғлиқдир. Шу туфайли ушбу масалани ёритиб ўтамиз. Корхонанинг хавфсизлиги деганда корхонанинг муҳим ҳаётий манфаатларини ғирром рақобатдан, криминал гуруҳлардан, турли ноқобил шахслардан сақланган ҳолда нормал фаолият кўрсата олиш имкониятларининг мавжудлиги тушинилади.
Юқорида келтирилган барча тадбирлар амалга оширилсагина корхонанинг иқтисодий хавфсизлиги маълум даражада таъминланиши мумкин. Булардан келиб чиқиб, ўта мураккаб жараён бўлган корхонанинг иқтисодий хавфсизлигига қуйидагича таъриф бериш мумкин бўлади.
Корхонанинг иқтисодий хавфсизлиги деганда унинг мустақиллигини, мустаҳкамлигини, барқарорлиги ва ички имкониятлар эвазига такомиллашиб, тараққий этиб боришини доимий равишда таъминлаб турувчи шароитлар ва омиллар мажмуасининг мавжудлиги тушунилади.
Эркин рақобат шароити корхоналар иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш объектив заруратга айланмоқда. Чунки бу ишни амалга оширмаса корхоналарнинг банкротликка учраб қолиши табиийдир.

2.