Б. А. Абдукаримов, А. Б. Бектемиров, М.Қ. Пардаев, Ш. С. Салимов, Э. Ш. Шавқиев, Ф. Б. Абдукаримов корхона иқтисодиёти

1.3.2-чизма.
Корхонанинг жамиятдаги тутган ўрни

Иқтисодиёт
(Давлат, жамият)

Тармоқлар, соҳалар

Корхона

Таъминотчилар

Истеъмолчилар

Корхона фаолиятида жамиятнинг ривожланиш иқтисодий қонунларини кўриниш шакллари ўз аксини топади. Шундай экан корхонани бошқариш асосида иқтисодий қонунларни талабларини объектив ҳолда кўра билиш ва унга асосан қарорлар қабул қилиш зарур бўлади. Масалан: иқтисодий қонунлардан бири меҳнат унумдорлигини иш ҳақига нисбатан тезроқ ўсишидир. Бу қонуннинг талаби бузилса пул муомаласини мувозанати бузилишига олиб келиши, ортиқча пул вужудга келиши, товарлар дефицити пайдо бўлиши каби ноўрин ҳодисалар вужудга келиши муқаррардир.

Иқтисодиёт фанлари ва амалиёт хўжаликни оқилона ва самарали бошқариш учун унга мос хўжалик юритиш механизмини ишлаб чиққан. Унга мос иқтисодий дастаклар (баҳо, солиқ, фойда, кредит, иш ҳақи кабилар), категориялар, кўрсаткичлар, усулларни (иқтисодий ёки маъмурий усуллар, режалар, нормалаштириш кабилар) хўжалик юритувчилар ўз мақсадларига мувофиқ бошқарув жараёнларида ишлатадилар.
1.3.3-чизма.
Корхона иқтисодиёти фани ўрганадиган
масалалар таркиби

ИШЛАБ ЧИҚАРИШ

МЕНЕЖМЕНТ

Молия,

бюджет

Т а
ъ
м
и
н
о
т
ч
и

Ресурслар (моддий, меҳнат, молиявий)

Корхона иқтисоди

Банк, кредит, солиқ, суғурта

Бухгалтерия ҳисоби,статистика, иқтисодий таҳлил ва аудит
статистика аудит

Маркетинг ва

Логистика

ИСТЕЪМОЛЧИ

Корхона иқтисодиёти фани юқорида келтирилганларни мазмуни ва моҳиятини очиб беради, уларни хўжаликни бошқариш учун ишлатиш шакл ва усулларини ўргатади.

Бозор иқтисодиёти раҳбарларига ва мутахассисларига янги иқтисодий фикрлашни, янгича иш юритишни, мингларча субъектлар ва истеъмолчилар билан ўз фаолиятини мувофиқлаштириш, ситуацияларни, жараёнларни ўз манфаати ва мақсадига йўналтириш, уларни чуқур таҳлил қилиш, келажак учун режалаштириш каби муаммоларни ҳал қилиш йўлларини билиш талабларини қўяди. Буларсиз рақобатчилик шароитида ҳар қандай корхона, фирма инқирозга учраб қолиши эҳтимолдан узоқ эмас. Бу борада бўлажак раҳбарлар, мутахассислар, тадбиркорларга корхона иқтисодиёти фанидан олган билимлари асқотади деган умиддамиз.