Azərbaycan Təhsil Nazirliyi Bakı Slavyan Universiteti Azərbaycan Filologiyası Fakültəsi Azərbaycan dili və Ədəbiyyatı müəllimliyi am-202 qrup tələbəsi Arzu Kərimlinin Psixologiya fənnindən sərbəst işləri

Azərbaycan Təhsil Nazirliyi
Bakı Slavyan Universiteti
Azərbaycan Filologiyası Fakültəsi Azərbaycan dili və Ədəbiyyatı müəllimliyi AM-202 qrup tələbəsi Arzu Kərimlinin Psixologiya fənnindən sərbəst işləri.

1. Psixologiyanın tədqiqat metodları.
Psixologiya elminin tədqiqat metodları müxtəlifdir. Onları aşağıdakı dörd qrupa bölə bilərik:
Birinci qrup metodlara müqayisəli, longityudal və kompleks metodlar daxildir. Onlar təşkilati metodlar adlanır. Tədqiqat prosesi həmin metodların köməyi ilə təşkil olunur: onların səmərəliliyi tədqiqatın son nəticələri ilə müəyyən olunur.
İkinci, ən geniş metodlar qrupu elmi materiallar, faktlar əldə etməyin empirik üsullarından ibarətdir. Bu qrupa aşağıdakılar daxildir: a) müşahidə və özünümüşahidə; b) eksperimental metod­lar; v) psixo­diaqnostik metodlar; q) fəaliyyət prosesləri və məhsulların təhlili priyomları və ya praksimetrik metodlar; ğ) modelləşdirmə; d) bioqrafik metodlar.
Nəzərdən keçirdiyimiz metodların hansılarmdan və necə istifadə olunması tədqiqatçının hansı təşkilati metodlardan (müqayisəli, longityudal və ya kompleks) istifadə etməsindən asılıdır.
Üçüncü qrup metodlar materialların işlənilməsi priyomlarını əhatə edir. Həmin metodlar aşağıdakılardan ibarətdir:
a) kəmiyyət təhlili;
b) keyfiyyət təhlili.
Dördüncü qrup metodlar şərh metodları adlanır. Onlar struktur və genetik metodların müxtəlif variantlarından ibarətdir. Bu metodların köməyilə öyrənilən psixi proses və ya xassənin, məsələn, təfəkkür, hafizə, təxəyyül, qabiliyyətlər və s. strukturu təhlil olunur və yaxud müəyyən bir yaş dövründə (tutaq ki, 3 yaşından 4 yaşına, 3 yaşından 10 yaşına, 3 yaşmdan 15 yaşına kimi) inkişaf xüsusiyyətləri aydınlaşdınlır.
Psixologiyada insanın psixi həyatını öyrənərkən faktik materialları əsasən ikinci qrupa aid etdiyimiz metodların vasitəsilə toplayırlar. Onlardan bəziləri ilə tanış olaq. Elmin öyrəndiyi sahə ilə əlaqədar əldə edilən ilkin məlumat müşahidə, yəni bilavasitə həmin hadisəni nəzərdən keçirmək yolu ilə müəyyən edilir. Müşahi-də metodu dedikdə psixi hadisələrin cərəyanına müdaxilə etmədən onu baş verdiyi təbii şəraitdə məqsədəuyğun və müntəzəm surətdə izləmək nəzərdə tutulur. Müşahidə psixoloji faktları öyrənmək, təsbit etmək üçün böyük əhəmiyyətə malikdir. Müşahidə vasitəsilə istər ayrıca bir şəxsin, istərsə də müəyyən qrupun psixoloji vəziyyəti barədə qiymətli məlumat əldə etmək mümkündür. Onun köməyilə insanın şəxsi və ictimai həyatında nəzərə çarpan hadisə və dəyişiklikləri müəyyənləşdirmək olar.