Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi

Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları 
98 
(bilik boşluqlarının aradan qaldırılması üçün tələbələrin se-
minardan sonrakı işi). 
Bununla əlaqədar olaraq, seminar üçün plan təklif edə 
bilərsiniz: 
I. Giriş hissəsi. 
1. Seminarın mövzusunun və planının təyini. 
2. Dərslərə hazırlıq səviyyəsinin ilkin müəyyən edilməsi. 
3. Seminarın əsas problemlərinin, onun ümumi vəzifələ-
rinin formalaşdırılması. 
4. Seminarda emosional və intellektual əhval-ruhiyyə ya-
ratmaq (63, s. 36). 
II. Əsas hissə. 
1. Seminarın problemlərinin həlli prosesində müəllim və 
tələbələr arasında və tələbələr arasında dialoqun təşkili 
2. Tələbələrin bütün cavab və çıxışlarının konstruktiv 
təhlili. 
3. Aralıq nəticələrin arqumentli formalaşdırılması və ha-
disələrin ardıcıl müşahidəsində məntiqə riayət edilməsi (67). 
III. Son hissə. 
1. Xülasə 
2. Problemlərin sonrakı öyrənilməsi istiqamətinin gös-
təricisi 
3. Tələbələrin müstəqil işinin təşkili üçün tövsiyələr. 
Seminara hazırlaşarkən tələbələr: 
ə olunan ədəbiyyatla tanış olmaq; 
əsələ ilə bağlı müxtəlif baxışları nəzərə almaq; 
ələri müəyyən etmək; 

---

Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları 
99 
əli məqamları təxmin edin və müzakirə sualını 
formalaşdırın (66). 
Belə hazırlıqla seminar lazımi metodik səviyyədə keçə-
cək və bütün qrupa intellektual məmnunluq gətirəcək. 
Tələbələrin seminara hazırlanması üsulları. 
Hazırlıq zamanı tələbə seminarda çıxış etmək üçün ver-
diyi sualı düzgün qiymətləndirməlidir. Ancaq suala düzgün və 
aydın cavab vermək üçün tədris və əlavə ədəbiyyatdan düzgün 
istifadə etməyi bacarmaq lazımdır. 
Kataloqlar kitabxananın fondunda olan, broşür və ya 
kartoçka şəklində mövcud olan kitabların siyahılarıdır. Kata-
loqların dörd növü var: əlifba sırası, mövzu, sistemli və yeni 
kataloqlar. 
Əlifba sırası ilə kataloq tələb olunan mənbənin adını və 
onun müəllifinin adını bildiyiniz halda istifadə olunur. 
Mövzu kataloqunda kitabların adları əlifba sırası ilə de-
yil, hər biri bir mövzuya (konkret mövzuya) həsr olunmuş baş-
lıqlar üzrə düzülür. Bu halda, başlıqların özləri də əlifba sırası 
ilə bir-birini izləyir, eyni zamanda başlıqlardakı kitabların 
adları da. Sistemli kataloqda kitabların adları başlıqlar və alt 
başlıqlar üzrə qruplaşdırılır, lakin başlıqların özləri mövzu 
kataloqundan fərqli olaraq əlifba sırası ilə deyil, nizam-intizam 
sistemi ilə düzülür. 
Yeni gələnlərin kataloqu son yarım il ərzində alınan kitab 
nəşrləri haqqında təsəvvür yaradır. 
Biblioqrafik axtarışın aparılmasının daha müasir üsulu 
problemlə bağlı elektron məlumat bazasının öyrənilməsidir. 
Tələbənin hər hansı performansı üçün tələblərin siyahısı 
təxminəndir

---

Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları 
100 
bu cür: 
əvvəlki mövzu və ya sualla əlaqəsi; 
ətinin açıqlanması; 
ə və praktik fəaliyyət üçün metodoloji əhə-
miyyəti (67). 
Təbii ki, tələbə bu təqdimat sırasına ciddi riayət etməyə 
borclu deyil, lakin məsələnin bütün aspektləri əhatə olunma-
lıdır ki, bu da təqdimatın lazımi tamlığını və dolğunluğunu 
təmin edəcək. 
Seminar iştirakçısı tərəfindən verilən misallar və faktlar 
əhəmiyyətli olmalı, mümkünsə təlim profili ilə rezonans yarat-
malı və eyni zamanda çox “ixtisaslaşmış” olmamalıdır. 
Şagirdin nitqi məntiqin tələblərinə cavab verməlidir. 
Göstərilən problemin aydın təcrid olunması, onun dəqiq for-
malaşdırılması, bu problemin arqumentasiyasının ciddi ardı-
cıllığı, əsaslandırma prosesində ondan əsassız kənara çıx-
madan, qeyd-şərtsiz sübuta yetirilmə, arqumentasiyanın ardıcıl-
lığı və tamlığı, anlayış və terminlərdən düzgün və mənalı 
istifadə edilməsi. 
Seminarın düzgün aparılması metodu seminarın bütün 
kursu üçün həlledici əhəmiyyət kəsb edir. Şübhəsiz ki, müxtəlif 
seminarların (hətta bir fənn üzrə) metodikası öz xüsusiyyət-
lərinə malikdir ki, müəllim iş planını tərtib edərkən diqqətlə 
nəzərdən keçirir. Bununla belə, bütün seminarlara aid olan bəzi 
ümumi müddəalar var. 
Seminarların keçirilməsində bütün metodoloji çətinliklər, 
iştirakçıları mövzunu öyrənmək məqsədinə nail olmaq üçün 
sinifdə yaradıcı müzakirəni inkişaf etdirə və idarə edə bilmə-
məkdən ibarətdir. 

---