Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi

təşkili və keçirilməsi yolları 
63 
rinə yetirilməsi üçün zəruri videomateriallar toplusunun seçil-
məsidir. Seçilmiş kompleksin mühazirəçi üçün tədris məlumat-
larının məzmununu, onun təqdim edilməsinin forma və üsul-
larını, həmçinin tələbələrin fəaliyyətindəki variasiyaları şaxə-
ləndirmək üçün operativ məkan yaratması vacibdir. 
7. Seçim dərsin və onun ayrı-ayrı mərhələlərinin ümumi 
didaktik tapşırıqlarının sürətlə yerinə yetirilməsi üçün onların 
informasiya, ifadə və təsvir imkanlarının nəzərə alınması prin-
sipinə əsaslanır. Bəli, birinci mərhələdə ola bilər təqdimat pla-
nının strukturunun məzmununu və tədris materialının izahını, 
tələbələrin cavab verməli olduğu sualların siyahısını nümayiş 
etdirmək üçün istifadə edilə bilən video məlumatların statik 
çərçivələri toplusu olmalıdır. Video məlumatların statik çərçi-
vələrinin köməyi ilə ümumiləşdirilmiş və sistemləşdirilmiş mə-
lumat tələbələrin biliklərini yeniləmək və yeni tədris material-
ının fəal qavranılmasını və məlumatlılığını təmin etmək. 
8. Mühazirənin əsas hissəsində blok təqdimatı və tədris 
materialının izahı var. Odur ki, videoinformasiyanın statik və 
dinamik kadrları ikiqat, bəzi hallarda isə mühazirəçinin müəy-
yən etdiyi üçlü didaktik məqsədə malik ola bilər. Bunlar: tədris 
məlumatının təqdim edilməsinin əsas üsulu kimi mühazirəçinin 
şifahi izahatlarının vizuallaşdırılması; tədqiq olunan hadisələrin 
və proseslərin təsvirlərinin nümayişi; sualların, operativ 
cavablandırılması lazım olan digər növ tapşırıqların nümayişi. 
Video daşıyıcılardan mühazirələrdə istifadə edilməsi nə-
zərdə tutulan nümayiş eksperimentlərinin sxemlərini göstərmək 
üçün də istifadə oluna bilər. Bir və ya bir neçə tədris məlumatı 
blokunun təqdim edilməsi prosesində sistemləşdirilmiş məlu-
matlara, simvollara daimi girişə ehtiyac varsa, o zaman video 

---

Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları 
64 
materiallarla birlikdə kollektiv istifadə üçün nəzərdə tutulmuş 
divar cədvəlləri, qrafiklər istifadə olunur. Video daşıyıcıların 
istifadəsi təbii tədqiqat obyektlərinin və onların modellərinin 
nümayişini istisna etməməli və ya əvəz etməməlidir. Müha-
zirəçi qaydalara əməl etməlidir: videoinformasiyadan istifadə 
mühazirəçinin ixtiyarında olan başqa heç bir tədris vəsaitinin 
daha yaxşı pedaqoji effekt verə bilmədiyi hallarda məqsədə-
uyğundur. Mühazirənin yekun, ümumiləşdirici mərhələsində 
videoməlumat kompleksinə sistemləşdirilmiş tədris məlumatla-
rını ehtiva edən, qavrayış və məlumatlılıq bir baxışda tədqiq 
olunan hadisələrin və proseslərin əsas xassələrini və qanuna-
uyğunluqlarını əhatə etməyə, təhsil üçün əlverişli şərait yarat-
mağa imkan verən kadrlar daxil edilə bilər. lazımi nəticələrin 
çıxarılması. 
Videoinformasiya kompleksinin mühüm elementləri tələ-
bələri dərsdənkənar vaxtda mühazirənin məzmunu üzrə müs-
təqil iş üçün tapşırıqların siyahısı ilə tez tanış etməyə imkan 
verən kadrlardır. Bu, konkret tapşırıqların məzmunu, metodik, 
tədris, populyar elmi ədəbiyyatın siyahısı ola bilər. 
Mühazirə üçün video məlumatların seçilməsi prinsipləri 
müəllimin və tələbələrin elmi təşkilinə, mühazirəçinin şifahi 
izahatları üçün vizual dəstəyin yaradılmasına, tələbələrin 
cavablarına, hadisələri izah etmək üçün avtonom illüstrasiyaya 
əsaslanır. mümkün olmayan və ya çətin olan prosesləri birbaşa 
mühazirədə nümayiş etdirir. 
Video məlumatların seçilməsi üsulu ümumi xarakter da-
şıyır və müxtəlif növ mühazirələrdə istifadə oluna bilər
(30, s. 96). 

---