|
2.6. Seminarların təhlili
1. Seminarın növü, məqsədinin şərtiliyi, məzmunu.
2. Mövzunun aktuallığı, onun tərbiyəvi əhəmiyyəti.
3. Seminarın hazırlanması üsulları, onun dərsdə tələbə-
lərin əksəriyyətinin fəal iştirakının cəlb edilməsinə yönəldil-
məsi:
- seminarın məqsədi, mövzusu, planı barədə tələbələrin
vaxtında məlumatlandırılması, planın düşünülmüş olması, tələ-
bələrin istəyinə uyğun olaraq ona düzəlişlər edilməsi;
- təlim sistemi: əsas və əlavə ədəbiyyatın seçilməsi; məs-
ləhətləşmələrin xarakteri, məsləhətçilərin, yaradıcı qrupların
işi; “Seminara hazırlıq” stendindən materiallardan istifadə, al-
qoritmlər;
- diferensiallaşdırılmış tapşırıqların işlənib hazırlanması
4. Seminarın metodikasının tələbələrin yaradıcı poten-
sialının üzə çıxarılmasına yönəldilməsi;
- seminarın mövzusunun və məqsədinin müəyyənləşdiril-
məsinin aydınlığı;
- tələbələrin məsələlərin müzakirəsinə psixoloji hazırlığı;
Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları
112
- onların fəaliyyətini və idrak marağının stimullaş-
dırılması formaları;
- müəllim və tələbələrin nisbəti, müəllimin giriş sözünün
qısalığı və məqsədyönlülüyü, şərhlərin və düzəlişlərin ak-
tuallığı və düşünülmüş olması, kollektiv müzakirənin, müzaki-
rənin təşkili (4, s. 85).
Seminar fərdi işə əsaslanan qrup işi olduğu üçün tədris
prosesinin səmərəli və məhsuldar forması olduğuna inanıram.
Seminara bir mövzunun problemlərini gətirirəm. Amma
problemin həllində mən ona arxalanıram. material keçdi, buna
görə parametrləri seçirəm:
1. Təşkilat formasına görə-qrup;
2. Fəaliyyətin xarakterinə görə-elmi və idrak;
3. Materialın məzmununa görə ixtisaslaşdırılmış və ya
inteqrasiya olunmuş, mövzu əsasında (52, s. 92).
Seminara bir-iki ay qalmış tələbələrə problem yaradıram.
Söhbət zamanı məlum olur ki, tələbələrin bu problemi həll et-
mək üçün kifayət qədər biliyi yoxdur. Qərar verilir: seminar
keçirmək.
Hazırlığa başlayırıq. Biz plan hazırlayırıq.
“Öyrənməyi öyrən” stendində biz “Seminara hazırlıq”
materiallarını yerləşdiririk: seminarın mövzusu, tarixi, planı,
tövsiyə olunan oxunuşların siyahısı, “Seminara necə hazırlaş-
malı”, “Necə danışmalı” məsləhətləri.
Şagirdlər kiçik qruplara bölünür. Tapşırıqlar qruplara
bölünür və hazırlıq başlayır. Şagirdlər material toplamağa, təh-
lil etməyə və düzgün olanı seçməyə başlayırlar. Sonra problemi
müzakirə etməyə və həll etməyə hazırlaşın. Görülən işlərin
hesabatı multimedia təqdimatı şəklində həyata keçirilir.
Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları
113
Hazırlıq zamanı məsləhətləşmələr aparılır.
Seminardan əvvəl qarşıdan gələn işə psixoloji münasibət
verilir - qarşıdan gələn ünsiyyət üçün əhval-ruhiyyə yaradılır.
Seminarın mərkəzi qaydası: hamı danışır! Hər kəs ak-
tivdir!
Natiqin cavabı heç vaxt kəsilmir, aparıcı suallar verilmir.
Qeyd olunur ki, biznes səviyyəsində ünsiyyət əməkdaş-
lığı nəzərdə tutur. Bunun üçün isə qarşılıqlı etimad mühiti
lazımdır.
Söhbətin qurulduğu əsas budur.
Qiymətləndirmə meyarı: bütövlükdə qrupun işinin qiy-
mətləndirilməsi hər birinin ümumi töhfəsi.
1. Müəllimin giriş sözü: baxılan mövzunun məqsədi,
vəzifələri, aktuallığı;
2. Planın bəndlərinin müzakirəsi, problemin həlli;
3. Görülən işlərin təhlili - hər bir qrup müstəqil olaraq
təhlil edir. Ümumi nəticə;
4. Praktiki iş. Praktiki vəziyyətlərin təhlili;
5. Refleksiya (12, s. 36-37).
Seminarın nəticəsi problemlə bağlı yeni sistemləşdirilmiş
və dərin biliklərdir.
Mən niyə seminarın bu formasını seçdim? Belə seminar
qrup daxilində əməkdaşlıq və qarşılıqlı yardımı təmin edir, hər
bir tələbə fəaldır, hər biri qrupda ümumi nəticə əldə etməkdə
maraqlıdır, hər biri nəticələrin kollektiv şəkildə işlənib hazır-
lanmasında, nəticələrin qiymətləndirilməsində iştirak edir.
Birgə iş şəraitində zəiflər özlərini rahat hiss edir, onlar da
qrupun dəstəyini hiss edərək aktiv mövqe tuturlar.
Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları
114
Müəllim və şagird, tələbələrin bir-biri ilə qrup daxilində
və qruplar arasında ünsiyyəti prosesində mövzunun nəzəri və
praktiki problemləri müzakirə olunur və həll edilir. Müzakirə
iştirakçılarının hər biri məsələ ilə bağlı çıxışda öz fikirlərini də-
qiq ifadə etməyi, öz nöqteyi-nəzərini fəal müdafiə etməyi,
mübahisə etməyi, yanlış mövqeyi təkzib etməyi öyrənir. Və
tələbələrin ifadələri və qənaətləri əsasında ümumi mikro nəticə-
lər çıxarıram.
Şagirdlər bu dərs formasını bəyənir, onlara hazırlaşmaq-
dan məmnundurlar.
Mən seminarlar hazırlamış və keçmişəm:
“İş adamının obrazı”;
“Münaqişə yaxşıdır, yoxsa pis?”;
“İşgüzar ünsiyyətin uğuru nədir?”;
“Tunelin sonundakı işığı necə görmək olar?
“Dəsmal - niyə fərqli adlar ... və arxasında nə var?”
(13, s. 85).
Seminarlara hazırlıq prosesi və onun keçirilməsi tələbə-
lərin formalaşmasının davam etdirilməsinə kömək etdi:
- problemlə bağlı məlumatın axtarışı, toplanması, emalı
və ötürülməsinin tədqiqat metodları vasitəsilə informasiya
səriştəsi - ədəbi mənbələrdə, internetdə informasiyanın axtarışı,
onun emalı, mesajların hazırlanması, multimedia təqdimatı şək-
lində hesabatların hazırlanması;
- şifahi və yazılı ünsiyyət üsulları vasitəsilə kommuni-
kativ bacarıq;
- qrup işindən və hər birinin öz tapşırığını təkcə müstəqil
şəkildə deyil (seminara hazırlıq zamanı), həm də əməkdaşlıqda
Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları
115
(seminar zamanı) yerinə yetirmək üzrə işindən istifadə edərək
kooperativ səriştənin formalaşdırılması;
- problemə əsaslanan səriştə, kollektiv məqsəd qoyma
yolu ilə - öyrənmə problemini həll etməzdən əvvəl, situasiya
tapşırıqlarını bir neçə alternativ yolla kollektiv şəkildə həll
etmək, ümumiləşdirmək və qiymətləndirmək - hər mərhələdən
sonra (69).
Praktik iş zamanı əldə edilmiş biliklər yeni həyat vəziy-
yətlərində - biznesdə tətbiq olunur.
Do'stlaringiz bilan baham: |
