təşkili və keçirilməsi yolları
27
etmək üçün icmal cədvəllərdən, diaqramlardan, alqoritmlərdən
geniş istifadə edir.
Fənnin tədrisinin yekun mərhələsində yekun mühazirə-
dən istifadə olunur. O, informasiyanın yeni müstəvidə ümumi-
ləşdirilməsinə, müəyyən dərəcədə biliklərin sistemləşdiril-
məsinə, tələbələrin nailiyyətlərini, fənni mənimsəməkdə uğur-
larının dinamikasını nümayiş etdirmək məqsədi daşıyır. Bu
mühazirə fənlərarası və fənlərarası əlaqələri, gələcək tədqiqat
perspektivlərini nümayiş etdirmək üçün əla fürsətdir.
Ənənəvi mühazirələr arasında icmal mühazirələri xüsusi
yer tutur. Bir qayda olaraq, bu tip dərslər dövlət attestasiyasına
təqdim olunan fənlər üçün nəzərdə tutulub. Çox vaxt intizamın
öyrənilməsi və təkrar mühazirələrdə ona qayıtmaq vaxt baxı-
mından uzaqlaşdırılır, buna görə də belə bir mühazirənin əsas
məqsədi əsas biliklərin aktuallaşdırılmasıdır. Digər tərəfdən,
onun zamanı bütün kursun və ya onun modullarının elmi-
konseptual və konseptual əsasları əsasında elmi biliklərin daha
yüksək səviyyədə sistemləşdirilməsi həyata keçirilir (69).
İcmal mühazirəsinin növləri bunlardır:
-bu kursun elmi-konseptual sistemini təşkil edən bütün
nəzəri müddəaları qısa şəkildə əks etdirən təkrar-təkrar mü-
hazirə;
-öz işində ciddi çətinliklərə səbəb olan kursun bölmə-
lərini vurğulayan icmal materialını tamamlayan və aydınlaş-
dıran məsləhət mühazirəsi. Bəzən belə bir mühazirə elə qurulur
ki, vaxtın 50%-i auditoriyada yaranan konkret suallara cavab
verməyə həsr olunur (15, s. 36).
Qeyri-ənənəvi mühazirə növlərinin təsnifatına gəlincə,
onları innovativ təhsil texnologiyaları toplusuna yaxınlaşdır-
Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları
28
maq, tədris materialının ötürülməsinə bir qədər fərqli yanaş-
maların axtarışı haqqında danışmaq üçün bütün əsaslar var.
Əsas odur ki, onlar yuxarıda göstərilən təsnifata zidd deyil, ilk
növbədə informasiya formasında fərqləndiyindən onun üzvi
tamamlayıcısı hesab oluna bilər. Qeyri-ənənəvilər kateqoriya-
sına aşağıdakılar daxildir:
Mini mühazirə. O, müəllim tərəfindən istənilən növ dər-
sin əvvəlində fənn mövzularından biri üzrə on dəqiqə ərzində
aparıla bilər.
Çoxməqsədli mühazirə ayrı-ayrı elementlərin mürəkkəb
qarşılıqlı əlaqəsinə əsaslanır: materialın tədarükü, onun konso-
lidasiyası, tətbiqi, təkrarlanması və nəzarəti.
Problemli mühazirə təqdim olunan problemin həlli üçün
çoxşaxəli yanaşmaların aprobasiyasıdır. Tələbələrin şəxsi
axtarışlarını, axtarış və tədqiqat fəaliyyətini gücləndirir. İdrak
fəallığı yüksək olan qruplarda ilk mərhələlərdə müəllim mü-
hazirəni elə qura bilər ki, o, problem qoyur və qruplar qar-
şısında onun həllinin mümkün yollarını nümayiş etdirir. Gələ-
cəkdə siz qismən axtarış metodlarına keçə bilərsiniz, yəni: mü-
hazirəçi problemli vəziyyət yaradır və tələbələri həll yolu
tapmağa təşviq edir. Beyin həmləsi mühazirəsi kimi problemli
mühazirə belə təşkil olunur. Mühazirələrdə adətən bir neçə qru-
pun olması faktından istifadə edərək zamanla problemin öz
həllini təmin etməli olan komandalar yaradılır. Müəllim yalnız
cavabın düzgünlüyünə deyil, həm də arqumentlərə nəzarət edir
və lazım olduqda - dəftərlərdə qeyd olunan ətraflı şərh verir.
Problemli təlimin zirvəsi evristik metodlardan istifadədir,
yəni mühazirəyə hazırlaşan müəllim tədris materialını elə seçir
Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
Do'stlaringiz bilan baham: |