Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Қызылорда қаласының білім беру бөлімі "Ұлағат" білім ордасы мектебі

1-тарау. Ғарыштық ұшу кезінде пайда болатын факторлар

1. 
   Барометрлік қысым, ғарыштық сәулелер, метеоденелердің
   

табиғаты, температураның мәні мен алатын орны және
олардың ғарышкер ағзасына әсері
Қазіргі адамдардың өмір сүру жүйесіне жағдай туғызылған, герметик бөліктері бар ғарыштық ұшу аппараттарында адам ағзасына тек шектеулі факторлар әсер етеді. Олардың аса маңыздыларына галактикалық ғарыштық сәуле, гиподинамия, гипокинезия, жүйе – эмоцияналды шиеленіс. Ұшу барысында осы факторлардың рөлі ағзаның физиологиялық қызметіне біркелкі әсер етпейді. Орбитада ұшу кезінде Жердің радиациялық белдеулерінен төменгі тұстарында иондайтын радиация ағзаға айтарлықтай әсер етпейді, себебі 7-8 айлық ұшу барысында ғарышкердің бойына сіңген радиация мөлшері 50 бэр-ді құрайды.
Планетааралық ұшу келешегі туралы ойлана отырып, ұшу барысында түрлі факторлардың ағзаға әсерін зерттеу, сондай-ақ ғарышкерлерге мынадай жағымсыз факторлардың: яғни өзгерген гравитация (асқын салмақ және салмақсыздық), ауа, азық, су тапшылығы сияқты факторлар жөнінде К.Э.Циалковский мынадай қорытындыға келді: “Болашақ техникасы біздерге күн жүйесінің барлық жерінде саяхаттауға және Жер ауыртпалығына қарсы тұруға мүмкіндік береді.” Орыс ғалымы ақылға қонымды, есте қаларлық бұл пікірімен шектеліп қалған жоқ. Бұл ойы өз-өзіне тәжірибе жасауға итермеледі: “Бірнеше күндер бойы ол ештеңе ішпеді, жемеді. Сусыз өмірге тек 2 күн ғана шыдады. Осы күндерімен бернеше минутқа көз жанарымды жоғалттым”. Ғарыштық биология мен медицина саласында адамның Марсқа ұшу келешегінен байланысты қайта күрделі тұратын мәселе - бейімделушілік мәселесі. Бұл мәселенің зерттелуін оның жалпы теоретикалық көрінісін дәстүрлі десек болады. Ғарыштық биология мен медицина үшін қандай бейімделушілік көріністері маңызды?[5]
№ 1 трек-сызба
Ғарыштық ұшу кезінде пайда болатын факторлардың
б
Ұшу барысында адам ағзасына әсер ететін факторлар

иологиялық әсері

•