Aytimbetov n. Bajardi: abdalova z


-rasm. Yorug’likning ikki muhit chegarasida sinishi va qaytishi



Download 1,01 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/13
Sana10.06.2023
Hajmi1,01 Mb.
#950542
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   13
Bog'liq
Ilmiy rahbar aytimbetov n. Bajardi abdalova z

2-rasm. Yorug’likning ikki muhit chegarasida sinishi va qaytishi 
Ikki muhit chegarasida yorug`likning sinishi quyidagi qonunga bo`ysinadi:
1. Tushuvchi AS nur va ikki muhit chegarasida nurning tushish nuqtasiga 
o`tkazilgan SN normal qaysi tekislikda yotsa, singan nur SD nur ham shu tekislikda 
yotadi.
2. Tushish burchagi sinusining sinish burchagi sinusiga nisbati berilgan ikki muhit 
uchun o`zgarmas kattalik bo`lib, ikkinchi muhitning birinchi muhitga nisbatan 
nisbiy sindirish ko`rsatkichi deyiladi:
21
sin
sin
n



(1) 
bunda 

- tushish burchagi, 

- sinish burchagi.


Biror muhitning vakuumga nisbatan sindirish ko`rsatkichi shu muhitning absolyut 
sindirish ko`rsatkichideyiladi. Odatda vakuumning absolyut sindirish ko`rsatkichi 
birga teng deb olinadi. Nisbiy sindirish ko`rsatkichi n
21
bilan ikkinchi muhitning 
absolyut sindirish ko`rsatkichi n
2
hamda birinchi muhitning absolyut sindirish 
ko`rsatkichi n
1
quyidagicha bog`langan:
.
n
n
n
21
2
1

. (2) 
Demak, ikki muhitning nisbiy sindirish ko`rsatkichi ularning absolyut 
sindirish ko`rsatkichlari nisbatiga teng еkan.
Absolyut sindirish ko`rsatkichi muhitning muhim optik xarakteristikasidir: u 
yorug`likning vakuumda tarqalish tezligi s ni muhitda tarqalish tezligi 

dan necha 
marta katta еkanligini ko`rsatadi: 
n
с



Bu munosabatdan foydalanib, yorug`likning sinish qqonuni quyidagicha yozish 
mumkin: 
sin
sin



n
21



n
n
с
с
2
1
2
1
1
2
/
/




. (3) 
Demak, ikki muhit sindirish ko`rsatkichlarining nisbati yorug`likning shu 
muxitlarda tarqalish tezliklarining nisbatiga teskari еkan.
Absolyut nur sindirish ko`rsatkichi kichik bo`lgan muhitni optik zichligi 
kichikroq, sindirish ko`rsatkichi katta bo`lganini еsa optik zichligi kattaroq muhit 
deyiladi.
(3) formulaga asoslanib quyidagi munosabatni yozamiz.





sin
sin
2
1
n
n
. (4) 
Agar yorug`lik nuri optik zichligi kattaroq muhitdan optik zichligi kichikroq 
muhitga o`tsa 


2
1
n
n

, u holda (4) munosabatdan ko`rinadiki, tushish burchagi 

sinish burchagi 

dan kichik bo`lar еkan. Tushish burchaklari kattalashgan sari sinish 
burchaklari ham kattalashadi. Shu vaqtgacha biz yorug`lik ikki muhitning tekis 
chegarasida sinishini ko`rib chiqdik. Amalda yorug`lik nurining sferik sirtlarda 
sinishidan keng hajmda foydalaniladi. Yorug’lik nuri tiniq muhitning silliq sirtiga 


tushganda qaytgan nurning o’zigina hosil bo’lmaydi. Nur tushgan nuqtadan yana bir 
nur chiqadi, singan nur deb ataladigan bu nur ikkinchi tiniq muhitda tarqaladi [7].

Download 1,01 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish