Aysberglar vatani Afrika va Antarktida muzliklari

Aysberg

I. “Aysberg” so‘zi o‘zbek tilida “muz tog‘i” degan ma’noni anglatadi. Haqiqatan ham Yerning qutbiy doiralarida vujudga kelgan muzliklarning uzilib dengizga qulab tushgan chekka qismlari katta muz tog‘larini eslatadi. Muzlikning uchi malum vaqtgacha dengizning ustida osilib turadi. Uni suv qalqishlari, dengiz oqimlari va shamollari yemiradi. Nihoyat, u bo‘linib, shaloplab suvga qulaydi. Aysberg chayqalib, ulkan massasining katta qisimini suv ostiga yashirgan holda shamol va oqim kuchiga bo‘ysunib, uzoq safarga yo‘l oladi. Yo‘lda astasekin eriydi va shu tufayli u ba’zan to‘ntariladi.

Uzunligi 1-2 kilometrli, kengligi yarim kilometrli mayda va uzunligi bir necha o‘n kilometr, balandligi esa yuz metrdan oshadigan yirik aysberglar bor.
II. Aysberglar vatani - Afrika va Antarktida muzliklari.
Okeanda aysberglarga duch kelish juda xafvli, chunki suv ostidagi qismi ko‘rinmaydi. 1912-yilda yo‘lovchi-sayohatchilarni tashiydigan ulkan “Titanik” kemasi Atlantika okeanida bora turib, tumanda aysberkka urilgan va g‘arq bo‘lgan. Bu XX asr boshida dengizda sodir bo‘lgan eng katta fojia hisoblanadi.
III. Biroq olimlarning taxminicha, aysberglar kishilarga foyda keltirishi ham mumkin. Axir sayyoramizda toza chuchuk suv tanqisligi tobora kuchliroq sezilmoqda. Aysberglar
esa xuddi shunday suv manbaidir. Aysberglar suvi bilan milionlab kishilarning suvga
bo’lgan ehtiyojini qoldirsa bo‘ladi. To‘g‘ri, bu hozircha mo‘ljal, xolos. (180 so‘z)

Birinchi savol. Birinchi ustunda matnda ajratilgan soʻzlar berilgan. Ikkinchi ustundan shu soʻzlarga sinonim boʻlib kela oladigan birliklarni aniqlang va yuqoridagi tegishli doiralarni boʻyang.
A) qism B) toza C) xavf D) fojia E) kuchli	A) pokiza B) xatar C) baquvvat D) falokat E) bo’lak