Ayol huquqlari

Qiynoqqa qarshi konventsiyaning umumiy tavsifi,  

mazmuni 

 

 

Barcha uchun qiynoq va shafqatsiz muomala voqelikni oydinlashtirish yengil bo’lmagan vazifa 

bo’lib,  garchi  uni  qoralash  va  taqiqlash  barcha  davlatlarda  xalqaro  huquq  normasi  sifatida  qabul 

qilingan.  Ko’plab  xalqaro  huquqiy  hujjatlar  mazmuniga  kiritilgan  qiynoqning  mutlaqo  cheklanishi 

to’g’risidagi  xalqaro  qonunchilik  shafqatsiz  qiynoqlar  qo’llanmasligining  kafolati  hisoblanmaydi. 

Qiynoqning  huquqiy  tavsifi  1984  yilda  BMT  tomonidan  qabul  qilingan.  Qiynoqlarga  qarshi 

konventsiyada  taklif  qilingan  va  barcha  ishtirokchi  davlatlar  tomonidan  qo’llab-quvvatlangan  (Bosh 

Assambleyaning  1984  yil  10  dekabrdagi  39/46  rezolyutsiyasi  davlatlarning  qo’shilishi,  ratifikatsiya 

qilishi  va  imzolashlari  uchun  ochiq  tarzda  qabul  qilindi  hamda  1987  yil  26  iyunda  kuchga  kirdi). 

Ushbu  Konventsiyaning  1-moddasida  qiynoqqa  quyidagicha  ta’rif  berilgan:  «og’riq  yoki  qo’rqitish 

davlat  mansabdor shaxsi  yoki  boshqa rasmiy  faoliyat bilan  bog’liq biror shaxs tomonidan, ular rejasi 

yordamida  amalga  oshiriladigan,  ularning  aybi  va  bunday  harakatlarga  jim  turishlari  bilan  sodir 

etiladigan  ma’lum  bir  shaxsga  qasddan  undan  yoki  uchinchi  shaxsdan  ma’lumot  olish  hamda  uning 

sodir  etgan  harakati,  uchinchi  shaxs  yoki  u  gumon  sifatida  ko’rilayotgan  ishlarda  tan  oldirish 

maqsadida  kuchli  jismoniy  yoki  ruhiy  ta’sir  o’tkazish,  qo’rqitish,  shuningdek  kamsitish  sifatida 

tavsiflanuvchi, shaxsni yoki uchinchi bir shaxsni qo’rqitish hamda majburlash bilan bog’liq har qanday 

harakat.  Bunday  holatlarga  qonuniy  sanktsiyalar  natijasida  ushbu  sanktsiyalar  bilan  o’zaro  bog’liq 

bo’lgan yoki favqulodda sodir bo’luvchi og’riq hamda qo’rqitishlar kiritilmaydi».  

 

BMTning  Qiynoqlarga  qarshi  qo’mitasi  qiynoqning  yana  quyidagi  elementlarini  ko’rsatib 

o’tadi: 

 

 – jismoniy va ruhiy qiynash yo’li orqali qasddan bo’lgan xattiharakat;  

 

– muayyan maqsadda amalga oshirilgan harakat;  

 

–  davlatning  mansabdor  shaxsi  yoki  rasmiy  faoliyat  yurituvchi  shaxsi  tomonidan  amalga 

oshirilgan harakat.  

---

 

Qiynoqqa qarshi samarali kurashning asosiy jihatlarini uchta: