Axloqning kelib chiqishi va axloqiy fikrlar taraqqiyoti. Axloqning kelib chiqishi

. Qadimgi Sharq falsafasi ( Markaziy Osiyo Avesto)

Zardo‘shtiylik. Eramizdan oldingi VI asrdan boshlab Markaziy Osiyoda zardushtiylik dini
paydo bo‘lib, eramizning III asrigacha hukmronlik qiladi. Zardushtiylikning vatani sifatida
Markaziy Osiyo (Baqriya, Xorazm) va Eronni (Midiya) ko‘rsatadilar. Zardushtiylikda eng
qadimgi davrlardan boshlab (eramizdan oldingi 3-2-nchi mingyilliklar) eramizdan oldingi 1-
mingyillik o‘rtalarigacha bo‘lgan Markaziy Osiyo va YAqin SHarq xalqlarining diniy
tasavvurlari aks etgan.
«Avesto» kitobiga binoan, Koinot, er, okean, osmon, nurli doira va jannatdan iborat. Er
dumaloq bo‘lib, atrofi okean bilan o‘ralgan. Osmon to‘rt doiradan tashkil topgan: yulduzlar
doirasi, oy doirasi, quyosh doirasi va jannat doirasi yoki nur makoni. YUlduzlar, Oy va Quyosh
xudo Axura Mazdaning badani sifatida tasvirlanadi. Zardushtiylikning jamiyat tarixi haqidagi
tasavvurlari Injil va Qur’ondagi afsonalar bilan o‘xshab ketadi. Avesto bo‘yicha birinchi odam
Yimadir, barcha odamlar undan kelib chiqqan. Bu davr oltin asr sifatida tasvirlanadi: insonlar
abadiy hayotga ega edilar. Markaziy Osiyoda diniy-falsafiy qarashlar. Eramizdan oldingi II asrda Kushon davlati tashkil
topdi. Bu davrda turli irqlarga taalluqli madaniy an’analar va diniy oqimlar bir-birlari bilan
yonma-yon yashashar edi. Bunga ko‘p jihatdan kushon shohlari tomonidan yurg‘izilgan diniy
bag‘rikenglik siyosati yordam bergan edi. Kushon hukmdorlari tomonidan zarb etilgan
tangalarda biz hind, eron va ellinistik xudolar dastasi bilan bog‘liq bo‘lgan ilohlarning ismlari va
siymolari aksini uchratamiz.

64.