Axloqning kelib chiqishi va axloqiy fikrlar taraqqiyoti. Axloqning kelib chiqishi

. Макон ва вақт - борлиқнинг фундаментал шакллари.

Harakat, rivojlanish, makon va vaqt tushunchalari va ularning o‘zaro

aloqadorligi

Harakat. Borliqning mavjudligi undagi o‘zgarishlar bilan belgilanadi. Agar o‘zgarish

bo‘lmasa, borliqning bor yoki yo‘qligi noma’lumligicha qolardi. Har qanday o‘zgarish -

harakatdir. O‘zgarishlar na faqat moddiy ob’ektlarga, balki ma’naviy, g‘oyaviy ob’ektlarga ham

xosdir. Har qanday (moddiy yoki g‘oyaviy) ob’ektning mavjudligi undagi harakat va

o‘zgarishlar tufayli namoyon bo‘ladi. SHu sababli harakat borliqning asosiy mavjudlik usulidir.

Fazo va vaqt – borliqning tuzilishi sifatida Borliq tuzilishga ega, ya’ni u strukturali.

Borliqning asosiy tuzilishi shakli (strukturaviy shakli) uning fazo va vaqtda mavjudligi bilan

izohlanadi.

Fanda hodisa deb fazo va vaqt nuqtasiga, ya’ni «shu on» va «shu joy»ga aytiladi. SHu

jihatdan dunyo «shu joy» va «shu on»lar majmuasidan iborat. Fazo - vaqtning muayyan

lahzasida bu dunyoni tashkil etgan nuqtalarning o‘zaro joylashish tartibini ifodalasa, vaqt esa -

fazoning har bir nuqtasida ro‘y beruvchi hodisalarning ketma-ketligi, davomiyligi tartibini

ifodalaydi3. SHu tarzda fazoni vaqt bilan, vaqtni fazo bilan belgilash mumkin.

Fazo va vaqt - borliqning umumiy yashash shakllari bo‘lib, fazo dunyoni tashkil etuvchi

ob’ektlar va ularning tarkibiy nuqtalarining o‘zaro joylashish tartibi, ko‘lami va miqyosini ifoda

etadi, vaqt esa dunyoda sodir bo‘luvchi hodisa va jarayonlarning ro‘y berish ketma-ketligi tartibi

va davomiyligini ifodalaydi.

46.