Axborotni uzatish

Zamonaviy axborot tashuvchi qurilmalar va ularning tarixi
Texnologiyalar juda tez rivojlanib, yaqindagina g‘aroyib voqelik bo‘lib
tuyulgan narsalar bugungi kunning tabiiy holatiga aylanmoqda. Aslida, bugun
bilan ertaning oraliq masofasi juda yaqin bo‘lsada, go‘yo “Uyning gapi ko‘chaga
to‘g‘ri kelmas” maqoliga o‘xshash: “Bugunning gapi ertaga to‘g‘ri kelmay”
bormoqda. Shunisi qiziqki, ilgari biror kasb egasi bo‘lish uchun fan asoslaridan
bilim olishning o‘zi yetarli bo‘lgan bo‘lsa, davrimizning zamon bilan hamnafas
mutaxassisi fan yangiliklarini o‘zlashtirishga ba’zan ulgurmay ham qolyapti.
Bugungi kunda katta imkoniyatlar taqdim etgan fan yangiliklari go‘yo
ertangi kungacha yanada yangi qirralarini ochib, boyib bormoqda. Kechagi
yangiliklar esa asta tarix zarvaraqlaridan joy olib, o‘tmishga aylanmoqda. Axborot
tashuvchi qurilmalar avlodlari va ularning tarixi bilan tanishish maqsadida “Aloqa
tarixi muzeyi” bo‘ylab sayohatimizni davom ettiramiz. Shunday qilib, navbatdagi
sahifamiz zamonaviy axborot tashuvchi qurilmalarga bag‘ishlanadi.
Tarix taraqqiyoti mobaynida axborotlarni saqlashga turlicha yondashilgan.
Bunda axborotni qancha vaqt va qanday saqlashga alohida e’tibor qaratilgan. Agar
axborot oz bo‘lsa, uni yodda saqlash, kitoblarda bitish bilan cheklanish mumkin
edi, biroq davrimiz axborotlari sonining keskin o‘sishi sharoitlarida ularni saqlash
va uzatish masalasi alohida ahamiyatga molik. Axborotni saqlash — bu axborotni
makon va zamonda tarqatish usulidir. Axborotning saqlanishi uni saqlovchi,
tashuvchi qurilmalarga ham bog‘liq. Hozirgi davrda ko‘plab axborotni ixcham
holda saqlash va tezkor ulanib, o‘qishga mo‘ljallangan qurilmalar mavjud. Axborot
tashuvchi vositalar — ma’lum bir axborot hajmini saqlash yoki uzatishga xizmat
qiladi.
Magnit yozuvlari orqali axborotlarni saqlash va uzatish mazkur sohadagi
yanada ishonchli imkoniyat hisoblanadi. Bu borada fikr yuritilganda, avvalo po‘lat
simga yozilgan magnit yozuvlarini eslab o‘tish lozim. Bunday usuldagi yozuvlarni
amalga oshiruvchi qurilmani ilk bor 1878-yilda Edison laboratoriyasiga tashrif
buyurganidan ta’sirlangan Oberlayn Smit (Oberlin Smith) 1888-yilda ishlab
chiqqan. Biroq dastlabki po‘lat simli magnit yozuvlarini amalga oshiruvchi
qurilma daniyalik muhandis Valdemar Poulsen (1869–1942) tomonidan faqatgina
1895-yilga kelib, ishlab chiqilgan. Ixtirochi qurilmani «telegrafon» deb atagan.