Axborotli-kompyuter tarmoqlari

Telekommunikaciyali qism tarmoq. tarmoqning ishchi stanciyalarini va serverlarni bir-biri bilan boglovchi hisoblash tarmog’ining yadrosi hisoblanadi. Kommunikaciyali qism tarmoqning bo’g’inlari (bu holatda — kommutaciya uzellari) yuqori o’tkazish qobiliyatiga еga bo’lgan magistralli aloqa kanallari bilan bog’langandir. Katta tarmoqlarda kommunikaciyali qism tarmoqni ko’pincha ma’lumotlarni uzatish tarmog’i deb atashadi.

Abonentli qism tarmoqning bo’g’inlari (serverlar va ishchi stanciyalar) kommutaciya uzellariga abonentlik aloqa kanallari bilan ulanadi — odatda bular o’rtacha tezlikli telefonli aloqa kanallaridir.

Kommutaciya uzellarining asosiy vazifalari: ma’lumotlarni qabul qilish, tahlil qilish, marshrutni tanlash va tanlangan yo’nalish bo’yicha jo’natish. Umumiy holda kommutaciya uzellari o’z ichiga tarmoqdararo interfeysni ham oladi.

Kommutaciya qurilmalari

Hisoblash tarmoqlarining kommutaciya uzellari kommutaciya qurilmalarini (kommutatorlarni) o’z ichiga oladi (agar ular ierarxik tarmoqli adreslar asosida kommutaciyani bajarsa, ularni marshrutizatorlar deb ataladi).

Kommutaciya qurilmalari hisoblash tarmoqlaridagi ma’lumotlarni uzatish tizimlarida muhim o’rin еgallaydi. Kommutaciya qurilmalari yordamida bir nechta o’zaro harakatlanuvchi abonentli tarmoqdarda aloqa kanallarining uzunligi sezilarli qisqaradi: bitta abonentdan boshqa barcha abonentlarga bir nechta aloqa kanallari o’tkazgandan ko’ra, faqat har bir abonentdan umumiy kommutacion uzelga bitta kanal bo’yicha O’tkazish mumkin. SHuning uchun, agar hisoblash tarmoqlarida ma’lumotlarni o’zatishning tezkorligiga va ishonchliligiga o’ta qattiq talablar qo’yilmasa, kommutaciyalanadigan aloqa kanallari ishlatiladi.
Kommutaciya uzellari ma’lumotlarni uzatishda uchta mumkin bo’lgan turlardan bittasini amalga oshiradi:

• kanallarni kommutaciyalash;

• axborotlarni kommutaciyalash;

• paketlarni kommutaciyalash.

Kanallarni kommutaciyalash. Jo’natish va qabul qilish punktlari orasida aloqa kanallarini ketma-ket ulangan alohida uchastkalardan tarkibli kanalni shakllantirish yo’li bilan bevosita fizik ulanish o’rnatiladi. Bunday mufassal fizik tarkibli kanal aloqa seansini boshlanishida tashkil еtiladi, butun seans davonida qo’llanadi va uzatish tugagandan keyin uzib qo’yiladi. Hosil bo’lgan kanalga begona abonentlar murojaat qila olmaydilar. Fizik kanalni hosil qiluvchi qism kanallarni o’zaro ishlaydigan abonentlarning monopollashtirishi (yakka еgalik qilishi) axborotlarni uzatish tarmog’ining umumiy o’tkazish qobiliyatini pasayishiga olib keladi. Va bu, hosil bo’lgan fizik kanal ko’pincha unchalik yuklanmagan ham bo’ladi.