Axborot tizimlarini yaratishni tashkil etish

Axborot tizimlarini yaratishni tashkil etish
Texnik loyihalash bosqichi yakunida AT majmuasi uchun kо`p ishlab chiqariluvchi mahsulot yetkazib berish hujjatlari ishlab chiqiladi va shu bilan birga texnik talablar aniqlanadi hamda kam tayyorlanadigan mahsulotlar uchun texnik topshiriqlar tuziladi. Ishchi hujjatlar bosqichida dasturiy mahsulot yaratish amalga oshiriladi va barcha zarur hamda kerakli hujjatlar ishlab chiqiladi. Bu hujjatlar AT ni ishga tushirish uchun zarur va yetarli ma‘lumotlarni о`z ichiga oladi. Ishlab chiqilgan hujjatlar kerakli holda rasmiylashtirilgan, kelishilgan va tasdiqlangan bо`lishi kerak. Avtomatlashtirilgan tizimlarni bir kо`rinishi sifatida AT uchun ham sinashning quyidagi kо`rinishlari amalga oshirilishi kerak: boshlang`ich, tajribaviy ishlab chiqish va topshiriluvchi. Ba‘zi zarur hollarda tizim va uning qismlarini qо`shimcha boshqa sinashlarini ham о`tkazish mumkin.
AT ning qismlarini о`zaro aloqalariga va avtomatlashtiriluvchi obyektga qarab majmuaviy yoki avtonom sinash mumkin. Avtonom sinash tizimning biror qismini о`z ichiga oladi. Ularni tajribaviy ishlab chiqishga tayyorligiga qarab о`tkaziladi. Hamma turdagi sinashlarni о`tkazishda ham ―Sinash dasturi va uslubi‖ deb ataluvchi hujjatlar ishlab chiqiladi. Bu hujjatni ishlab chiqiluvchi shartnomada yoki texnik topshiriqda kо`rsatiladi. Eslatma sifatida hujjatda sinov ma‘lumotlari, nazorat test yoki misollar keltiriladi. Boshlang`ich tekshiruv tizimni ishga layoqatliligini va uni tajribaviy ishlashga qabul qilish mumkinligini aniqlash uchun о`tkaziladi. Boshlang`ich tekshiruvni ishlab chiquvchi tomonidan sinash о`tkazilib bо`lganda va taklif etilgan dasturlar, texnik qurollarni, barcha hujjatlarni sinov о`tkazish uchun tayyorligini AT foydalanuvchisi ishlab chiqqan hujjatlari bilan tо`la tanishgandan keyin о`tkaziladi. Tajribaviy ishlab chiqishda tizimni sifatli va sonli xarakteristik ma‘lumotlarda sinaladi va foydalanuvchi shaxsni bu tizimda ishlashiga tayyorligi hamda xaqiqiy qulayligini belgilash kerak bо`lgan hollarda ba‘zi tuzatmalarga tayyorligi kо`rsatiladi. Qabul qilish sinovida tizimni texnik topshiriqqa mosligi, tajribaviy ishlab chiqish sifatini kо`rish va doimiy ishlab chiqishga qabul qilish imkoniyati kabi masalalar yechiladi. AT tiplashtirilgan loyihalash tayyor о`zlashtirilgan elementlar yordamida amalga oshiriladi. Tiplashtirilgan loyihalash usulini qо`llash uchun asosiy talablar tayyor sinalgan komponentlar yordamida yangi AT yaratishdan iborat.
Loyihaviy yechimni ommaviylash (LEO) – bu loyiha yechimlariin umumiylikka moslashdir. LEO uchun qabul qilingan klassifikatsiya – bu tizimni dekompozizatsiya darajasiga asoslangan. Quyidagi LEO turlari alohida qaralishi mumkin:
- LEO elementlari masala uchun ommaviy yechim yoki masala ta‘minotining alohida turlari;
- tizimosti LEO – alohida tizim ostida bо`lib, ular ommalashtirish elementi sifatida qatnashadi hamda funksionallashni hisobga olib tashqi axborotlararo aloqalarni minimallashtiradi;
- obyektlangan LEO – bu ommalashgan sohalar loyihasidir.
Har bir ommalashgan yechimda maxsuslashgan elementlardan tashqari LEO tavsifi hujjatlari va moslash protseduralari keltiriladi. Har xil turdagi LEO uchun asosiy maxsusliklar keltirilgan.

Ommaviy loyihalashda asosan ikki yо`nalishdan foydalaniladi:

- parametrik yо`naltirilgan loyihalash;
- modelga yо`naltirilgan loyihalash.
Parametrik yо`naltirilgan loyihalash quyidagi bosqichlarni о`z ichiga oladi: qо`yilgan masalalar uchun tadbiqiy dasturlar paketi yaroqliligini baholash kriteriyasi, yaratilgan kriteriyalar bо`yicha TDP ni ma‘qulligini tahlil etish va baholash, eng maqbul paketni tanlash va sotib olish, sotib olingan TDP ning parametrlarini moslash. TDP ni baholash kriteriyasi quyidagi guruhlarga bо`linadi:
- paket imkoniyatlari va vazifalari;
- paketning asosiy belgilari va xossalari;
- dasturiy mahsulotga talablar;
- paket hujjatlari;
- baholash tartibini belgilovchi faktorlar;
- paketni о`rnatish maxsusliklari;
- paket tadbiqi va ishlashi bо`yicha sotuvchi yordami;
- paket sifatini baholash va uni foydalanish tajribasi.
Har bir guruh kriteriyasida yangi xususiy kо`rsatkichlar kriteriyasi mavjud bо`lib, ular yuqorida tanlangan TDP tahlilidan kelib chiqadi. Aniq TDP uchun kriteriyaning sonli miqdori ekspertlar yordamida kelishilgan baholash shkalasi bо`yicha о`rnatiladi.Ular asosida TDP lar guruhlari va majmualari bо`yicha rasmiylashtiriladi. Normallashtirilgan о`rtacha koeffitsiyentlar ham ekspertlar usulida aniqlanadi.
Modelga yо`naltirilgan loyihalash ommaviy AT xarakteristikasini va turkumini avtomatlashtiriluvchi obyekt modeliga mos ravishda adaptatsiya qilishdan iborat. Loyihalash texnologiyasi bu holda ommaviy AT modeli bilan ishlash hamda aniqtashkilot modeliga yagona muhitni ta‘minlashi kerak.
Ommaviy AT maxsus metaaxborot bazasida avtomatlashtiriluvchi obyekt modelini о`zida saqlab, bu asosda dasturiy ta‘minotni konfiguratsiyalash asosida amalga oshiriladi. Shunday qilib, AT ni modelga yо`naltirilgan loyihalash avtomatlashtiriluvchi obyekt modeli maxsus dasturiy instrumentariy orqali tuzishga mо`ljallangan. Bulardan tashqari, ommaviy AT modeli asosida yangi tizim tashkil qilish mumkin.
Repozitoriy о`zida AT ni asosiy modelini va ba‘zi AT sinflarining ommaviy modelini hamda aniq tashkilot AT ni saqlaydi. Repozitoriydagi AT ning asosiy modeli о`zida ommaviy AT dasturlari orqali biznes-funksiya, biznes-jarayonlar, biznes-obyektlar, biznes-qoidalar, tashkiliy strukturalari tavsiflarini akslantiradi.
AT ni ommaviy modeli ba‘zi bir sohalar yoki ommaviy tashkilotlar uchun AT konfiguratsiyasini tavsiflaydi. Aniq bir tashkilot modeli tashkilotni maxsus belgilari bо`yicha mos ommaviy model asosida yoki tashkilotni asosiy fragmentlarini tanlash asosida yoki bu modellarni avtomatlashtirilgan adaptatsiya usulida ekspertlar xulosasi asosida tuziladi.