Axborot tizimlari nazariy asoslari magistratura mutaxassisliklari uchun o

Axborot tizimlari klassifikatsiyasi 
Qamrab olish muhiti bo‘yicha axborot tizimlarini yakka, guruhli va 
korporativ axborot tizimlariga bo„lish mumkin. 
Yakka  axborot  tizimlari  avtonom  shaxsiy  kompyuterlarda  amalga 
oshiriladi  (tarmoqdan  foydalanilmaydi).  Bunday  tizim  umumiy  axborot 
fondi bilan bog„langan bir nechta sodda ilovalarni olishi mumkin va bir 
foydalanuvchi 
yoki 
vaqt 
bo„yicha 
ajratilgan 
ishchi 
o„rni 
(foydalanuvchilar  guruhi)  uchun  mo„ljallangan.  Bunday  ilovalar  stolli 
yoki  lokal  berilganlar  bazasini  boshqarish  tizimlari  (BBBT)  yordamida 
yaratiladi.  Lokal  BBBTlar  ichida  Clarion,  Clipper,  FoxPro,  Paradox,  dBase 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

 
31 
 
va Microsoft Access ko„proq taniqlilari hisoblanadi. 
Guruhli  axborot  tizimlari  ishchi  guruhlar  a‟zolari  tomonidan 
axborotlardan  jamoaviy  foydalanishga  yo„naltirilgan  va  asosan  lokal 
hisoblash  tarmoqlari  negizida  quriladi.  Bunday  ilovalarni  ishlab 
chiqishda  ishchi  guruhlar  uchun  berilganlar  bazasi  serverlaridan 
foydalaniladi  (SQL-server  deb  nomlanadi).  Ko„plab  SQL-serverlar 
mavjud:  tijorat  va  erkin  tarqatiluvchi.  Ularning  ichida  quyidagi 
berilganlar bazasi serverlari: Oracle, DB2, Microsoft SQL Server, InterBase, 
Sybase, Inforqix keng tarqalgan hisoblanadi. 
Korporativ  axborot  tizimlari  ishchi  guruhlar  uchun  tizimlarning 
rivojlantirilgani  bo„lib,  katta  kompaniyalarga  yo„naltirilgan.  Ular 
masofaviy taqsimlangan bo„g„inlar va tarmoqlarni ta‟minlashi mumkin. 
Ular  asosan  bir  necha  darajali  iyerarxik  tarkibga  ega.  Bunday 
tizimlar  uchun  mijoz-server  yoli  ko„p  darajali  arxitektura  xarakterli. 
Bunday  tizimlarni  ishlab  chiqishda  guruhli  axborot  tizimlarini  ishlab 
chiqishda  foydalanilgan  berilganlar  bazasi  serverlaridan  foydalanish 
mumkin.  Katta  axborot  tizimlarida  Oracle,  DB2  va  Microsoft  SQL  Server 
keng tarqalgan. 
Guruhli va korporativ tizimlar uchun ma‟lumotlarning bajarilishi va 
himoyalanganligiga  talablar  ortadi.  Bu  xossalar  berilganlar  bazasi 
serverlarida  ma‟lumotlar,  muloqotlar  va  jo„natmalarning  yaxlitligini 
qo„llash orqali ta‟minlanadi. 
Axborot  tizimlarini  tadbiq  qiish  sohasi  bo„yicha  ham  guruhlash 
mumkin.  Shuni  ta‟kidlab  o„tish  lozim-ki,  bunday  guruhlash  yetarlicha 
shartlidir.  Ko„pincha  katta  axborot  tizimlari  yuqorida  keltirib  o„tilgan 
barcha  tizimlarni  o„z  ichiga  oladi.  Bundan  tashqari,  korporativ  axborot 
tizimlari  odatda  bir  necha  turli  sohalarda  tadbiq  qilishga  mo„ljallangan 
tizimostilaridan tashkil topadi.