Axborot tizimlari nazariy asoslari magistratura mutaxassisliklari uchun o

SISD
); 
 
buyruqlar bir oqimli va ma‟lumotlar ko„p oqimli arxitekturasi 
(
SIMD
); 
 
buyruqlar ko„p oqimli va ma‟lumotlar bir oqimli arxitekturasi 
(
MISD
); 
 
buyruqlar ko„p oqimli va ma‟lumotlar ko„p oqimli arxitekturasi 
(
MIMD
); 
 
SISD
 
sinfiga zamonaviy fonneyman bir protsessorli tizimlari kiradi. 
Bu  arxitekturada  markaziy  protsessor  «atribut-qiymat»  juftlik  bilan 
ishlaydi.  Atribut  (metka)  mos  qiymatni  xotirada  lokallashtirish  uchun 
qo„llaniladi. Yig„uvchi (registr)  mazmuni va qiymatiga ishlov beruvchi 
yakka buyruq – natija chiqaradi. 
SIMD
 
sinfiga  asosiy  tarkibi  bir  xil  protsessorlar  kompleksini 
boshqaruvchi  bir  nazoratchidan  tashkil  topgan  arxitektura  katta  sinfi 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

 
97 
 
taalluqlidir.  Nazoratchi  va  protsessor  elementlari,  protsessorlar  soni, 
qidiruvni tashkillashtirish, tarmoqni to„g„rilovchi va yo„nalish tavsiflari 
imkoniyatlariga qarab, 
SIMD
ni to„rt turga bo„lish mumkin: 
 
matritsali protsessorlar
, shunday tashkil etilganki, berilgan 
hisoblashlarni bajarishda ular parallel ishlaydi. Sonli ishlov 
berishga tegishli bo„lgan vektorli va matritsali masalalarni 
yechishga mo„ljallangan; 
 
assotsiativ protsessorlar
, har bir protsessorni uning xotirasi bilan 
bog„lash hisobiga butun massiv bo„yicha qidiruv rejimida 
ishlashni ta‟minlaydi. Sonli bo„lmagan masalalarni yechish uchun 
foydalaniladi; 
 
protsessorli ansambllar
, sonli va sonli bo„lmagan ishlov berishga 
yo„naltirilgan, berilgan sinf masalalarini yechish uchun ma‟lum 
bir tartibda birlashtirilgan protsessorlar mutanosibligini 
ifodalaydi; 
 
konveyerli protsessorlar
, transport konveyeriga o„xshash, 
ma‟lumotlar oqimiga ishlov berish va buyruqlarni bajarishni 
amalga oshiradi. Bunda har bir so„rov aynan bir manbadan 
foydalanadi. Biror bir manba bo„shaganda, avvalgisining 
bajarilishini kutmasdan, boshqa so„rov tomonidan foydalanilashi 
mumkin. 
MISD
 
sinfiga  yagona  arxitektura-konveyer  (ammo  bir  shart  bilan: 
so„rov  bajarilishining  har  bir  bosqichi  alohida  buyruq  hisoblanadi) 
kiritilishi mumkin. 
MIMD
 
sinfiga quyidagi konfiguratsiyalarni kiritish mumkin: 
 
multi protsessorli tizimlar; 
 
multiishlovli tizimlar; 
 
ko„p mashinali hisoblash tizimlari; hisoblash tarmoqlari. 
Hisoblash  texnikasi  rivojlanishining  boshqa  yo„nalishlaridan  biri 
neyron tarmoqlariga asoslangan neyrokompyutering hisoblanadi. Bunda 
ikki yo„nalishda izlanishlar olib borilmoqda: apparat va dasturiy. 
Neyrokompyuterlarning 
samaradorligi 
juda 
yuqori. 
Texnologiyaning murakkabligi sababli, yuqori qiymatga ega. Ular kichik 
doiradagi  foydalanuvchilar  tomonidan  juda  murakkab  masalalarni 
yechishda qo„llaniladi. 
Hisoblash  texnikasi  vositalarining  rivojlanishiga  qaramasdan 
hozirgi  kunda  an‟anaviy  fonneyman  arxitekturali  kompyuterlar 
ommaviy  bo„lib  qolmoqda.  Shu  sababli  shaxsiy  kompyuter  (
ShK
) 
qurilmalari ustida bir oz to„xtalib o„tamiz. 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

 
98 
 
Tizimli blok 
ShKning asosiy elementi hisoblanadi. U barcha muhim 
bo„g„inlarni  joylashtirish  uchun  mo„ljallangan.  Unda  kompyuter  tashqi 
qurilmalari  ishini  boshqarish  va  ulanishlarni  amalga  oshirish  uchun 
kompyuter  protsessori,  ta‟minot  manbai,  tezkor  xotira,  magnitli  diskda 
yig„uvchilar,  optik  (
lazerli
)  diskni  o„qish  qurilmasi,  maxsus  elektron 
elementlar va platalar joylashgan. Tizimli bloklar turli ko„rinishlarga va 
o„lchamlarga  ega.  Bloknotli  shaxsiy  kompyuterlarda  tizimli  blok 
klaviatura bilan birlashtirilgan.