International scientific conference "INFORMATION TECHNOLOGIES, NETWORKS AND
TELECOMMUNICATIONS" ITN&T-2022 Urgench, 2022y April 29-30
388
GIS MA’LUMOTLARI TUZILISHI VA QO‘LLANISH SOHALARI
Berdiev Ruslan Umirbek o‘gli
1
, Xo‘jayev Otabek Qadambayevich
2
1
TATU UF magistranti,
bruslon2707@gmail.com
2
TATU UF dotsent
Annotatsiya
Ushbu tezisda GIS(geografik axborot tizimlari) haqida gap boradi. U haqida asosiy
tushunchalar, ma’lumotlarining tuzilishi, shakli, turi, strukturalari, ularning
kundalik hayotimizga ta’siri va qo‘llanilinish sohalari, qanchalik muhimligi
to‘g‘risida o‘rganildi va tadbiqlari tahlil qilindi.
Kalit so‘zlar
: GIS, ma’lumot strukturalari, vector, raster, metama’lumotlar, tahlil,
qo‘llanilish sohalari.
Kirish: GIS(
Geographic Information Systems
) - bu boshqaruvni
osonlashtiradigan
apparat,
dasturiy
ta’minot va protseduralar
tizimi,
georeferentsiya qilingan ma’lumotlarni manipulyatsiya qilish, tahlil qilish,
modellashtirish, taqdim etish va ko‘rsatish, resurslarni rejalashtirish va boshqarish
bilan bog‘liq murakkab muammolarni hal qilishga mo‘ljallangan tizim.
GIS ma’lumot strukturalari haqida:
1.
Fazoviy ma’lumotlar va ular o‘z navbatida bir qancha turlarga bo‘linib ketadi.
A.
vektor ma’lumotlari
-Vektor - geografik maydonni ko‘rsatishning vektor deb ataladigan birinchi
modeli bizga ma’lum fazoviy joylashuvlarni aniq ko‘rsatishga imkon beradi.
Vektor ma’lumotlar strukturasi xaritada ko‘rinadigan o‘lchovlarni ifodalaydi.
Vektorli ma’lumotlar modeli kosmosda xususiyatlarning aniq joylashishini
ta’minlaydi. Analitik geometriyaga asoslanib, vektor modeli o‘lchamlar uchun
oddiy ob’ektlardan murakkab tasvirni yaratadi: nuqtalar, chiziqlar va maydonlar.
B.
Raster ma’lumotlari
- Raster ma’lumotlar modeli fazoni bir qator paketlar yoki birliklar sifatida
kvantlash yoki bo‘lish uchun xizmat qiladi, ularning har biri yer yuzasining
cheklangan, ammo aniqlangan miqdorini anglatadi. Raster model ushbu birliklarni
har qanday katta bo‘lmagan geometrik shaklda belgilashi mumkin, agar shakllar
bir-biriga bog‘lanib, bitta o‘quv maydonidagi barcha bo‘shliqlarni aks ettiruvchi
tekislik yuzasini yaratishi mumkin bo‘lsa.
C.
Masofadan zondlash - ma’lumotlari yoki xaritalarni skanerlash yoki boshqa
fotosuratlar kabi tasvirlar yoki rasmlarni uzatishdan iborat. Bu maxsus "to‘r"
bo‘lib, unda har bir hujayradagi raqam qaysi rangni bo‘yash kerakligini yoki ushbu
katakdagi tasvirning spektral xarakterini tavsiflaydi.
D.
TINlar - Uchburchak tartibsiz tarmoqlar - uzluksiz ma’lumotlarni
diskretlash uchun ishlatiladi
E.
Lidar va boshqa nuqta bulutlaridan qurilgan yer ma’lumotlar to‘plami.[1]
Do'stlaringiz bilan baham: