Axborot texnologiyalari servisi

11- LABORATORIYA ISHI

Mavzu. Standart funksiyalardan foydalanib so‘rovlar yaratish

Amaliy masalaning nomi: MySQL da standart funksiyalardan foydalanish.

Masalaning qo‘yilishi: Barcha turdagi standart funksiyalarni PhpMyAdmin da sinovdan o‘tqazish.

Masalaning yechilishi: Ma’ruza mashg‘ulotlarimiz davomida standart funksiya va ularning turlari haqida o‘rgangan edik. Bu darsimizda esa ularni PhpMyAdmin da sinovdan o‘tqazamiz.

Birinchi turdagi standart funksiyamiz bu son turidagi jarayonlarni amalga oshiruvchi funksiyadir. Bu qanday amalga oshirilishi yoki uni qanday tushinish mumkin degan savollarni berishingiz tayin. Bu savollarga bir og‘iz gap bilan matematika deb javob qaytarish yetarlidir. Chunki har bir fanda matematik mantiq yotadi va bu bilan muammolar yechiladi. Keling, huddi shu amallardan bir qanchasini biz ham so‘rovlar ostida uni sinab ko‘ramiz.

1. 
   ABS() – sonning absolyut qiymatini hisoblaydi. Misol tariqasida 1-Rasm, olingan natija esa 2-Rasm
   

   1-Расм(MySQL даги сўров)

   2-Расм(Натижа)

   3-Расм(MySQL даги сўров)

   4-Расм(Натижа)

2. 
   ACOS() – sonning radiandagi qiymatini -1 va 1 oralig‘idagi miqdorda hisoblaydi. Misol tariqasida 3-Rasmni, natijasi sifatida esa 4-Rasmni ko‘rishimiz mumkin.
   
3. 
   CEIL() – sonning butun qismini hisoblaydi. Misol uchun 5-Rasmni keltirib o‘tamiz, natijasi esa 6-Rasmda ko‘rsatilgan
   

   5-Расм(MySQL даги сўров)

   6-Расм(Натижа)

   7-Расм(MySQL даги сўров)

   8-Расм(Натижа)

4. 
   DEGREES() – bu funksiyaning vazifasi radianda berilgan sonning qiymatini gradusga o‘giradi. Misol uchun 7-Rasmni ko‘rsatish mumkin, natijasi esa 8-rasmda keltirilgan.
   
5. 
   FLOOR() – bu funksiya sonning o‘zidan kichik bo‘lgan eng katta butun sonni topishda qo‘llaniladi. Misol uchun 9-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 10-Rasmni
   

9-Расм(MySQL даги сўров)

10-Расм(Натижа)

11-Расм(MySQL даги сўров)

12-Расм(Натижа)

1. 
   FORMAT(X,D) – bu funksiya X haqiqiy sonning kasr qismini D ta butun songacha yaxlitlaydi va uni hisoblaydi. Misol uchun 11-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 12-rasmga e’tibor qaratamiz.
   
2. 
   Endi keyingi turdagi standart funksiya bilan tanishamiz, ya’ni satrli standart funksiya. Bu funksiya odatda yozilgan simvollarning hossalarini ifodalaydi. Bunga misol sifatida bir qancha SQL so‘rovlar va ularning natijalarini kelitirib o‘tamiz:
   
3. 
   ASCII() – bu funksiya satrda yozilgan belgilar to‘plamini ASCII jadvalidagi o‘rnini ifodalaydi. Misol uchun 13-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 14-rasmga e’tibor qaratamiz.
   

13-Расм(MySQL даги сўров)

14-Расм(Натижа)

15-Расм(MySQL даги сўров)

16-Расм(Натижа)

4. 
   BIN(M) – bu funksiya M sonini 2 lik sanoq sistemasiga o‘tkazadi. Misol uchun 15-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 16-rasmga e’tibor qaratamiz.
   
5. 
   BIT_LENGTH(’matn’) – bu funksiya matn simvollar ketma ketligini necha bit o‘lchamda ekanligini aniqlaydi. Misol uchun 17-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 18-rasmga e’tibor qaratamiz.
   

   17-Расм(MySQL даги сўров

   18-Расм(Натижа)

   19-Расм(MySQL даги сўров

   20-Расм(Натижа)

6. 
   CHAR(Х) – bu funksiya berilgan X son o‘rniga mos keladigan ASCII jadvalidagi simvolni joylashtiradi. Misol uchun 19-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 20-rasmga e’tibor qaratamiz.
   
7. 
   CONCAT() – bu funksiya berilgan satrdagi bir nechta simvollar ketma-ketligini bir-biriga qo‘shadi. Misol uchun 21-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 22-rasmga e’tibor qaratamiz.
   

21-Расм(MySQL даги сўров

22-Расм(Натижа)

1. 
   3-turdagi standart funksiya bu sana va vaqt ustidagi amallarni bajaradi. Bunga misol sifatida bir qancha SQL so‘rovlar va ularning natijalarini kelitirib o‘tamiz:
   
2. 
   CURDATE() – bu funksiyaning vazifasi joriy yil, oy va kunni chiqarishdir. Misol uchun 23-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 24-rasmga e’tibor qaratamiz.
   

   23-Расм(MySQL даги сўров

   24-Расм(Натижа)

3. 
   NOW() - bu funksiyaning vazifasi joriy yil, oy, kun, soat, minut, sekundni chiqarishdir. Misol uchun 25-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 26-rasmga e’tibor qaratamiz.
   

   25-Расм(MySQL даги сўров

   26-Расм(Натижа)

4. 
   CURTIME() – bu funksiyaning vazifasi joriy vaqtni ko‘rsatishdan iboratdir. Misol uchun 27-Rasmni keltiramiz va natijasi sifatida 28-rasmga e’tibor qaratamiz.
   

27-Расм(MySQL даги сўров

28-Расм(Натижа)

Demak, bu kabi standart funksiyalar bizga bir qancha qulayliklar keltirishi mumkin. Chunki shu kabi funksiyalarni yaratish bir qancha vaqt va istedot talab qilishi mumkin. Bizda uni yaratishga xojat yo‘q. Shunchaki ularni borligini bilgan holda ularni kerakli vaziyatda chaqirish yetarlidir.