Axborot kutubxona katalogi va fondi

7.1.  Axborot-kutubxona  fondining  o‘ziga  xos  belgi  va
 
xususiyatlari
Respublikamiz  aholisini  axborot  kutubxona  resurslari  bilan 
ta’minlashda  Axborot  kutubxona  markazlari  hamda  Axborot 
resurs markazlari tashkil etlgan bo‘lib,  ularning xizmat  ko‘rsatish
123

---

ko‘lamiga  ko‘ra,  axborot-kutubxona  fondlarining  mazmuni  va 
belgilangan  maqsadiga  ko‘ra  universal  hamda  maxsus  axborot- 
kutubxona  muassasalariga  bo‘linadi.
Universal  axborot-kutubxona  muassasalari  axborot-kutubxona 
fondlarini bilimning turli  sohalari bo‘yicha shakllantiradi va turli 
toifadagi foydalanuvchilarning axborotga bo‘lgan ehtiyojlarini qa- 
noatlantiradi.
Maxsus  axborot-kutubxona  muassasalari  axborot-kutubxona 
fondlarini bilimning bir yoki  bir  necha turdosh  sohalari bo‘yicha 
shakllantiradi  va  ayrim  toifadagi  foydalanuvchilarning  axborotga 
bolgan  ehtiyojlarini  qanoatlantiradi.  Axborot-kutubxona  fondi­
ni  shakllantirish  axborot-kutubxona  muassasasining  maqsadlari 
va  vazifalariga  muvofiq  uni  jamlash,  hisobga  olish,  ishlovdan 
o‘tkazish, joylashtirish va  saqlash orqali amalga  oshiriladi1.
H ar  xil  turdagi  kutubxonalar  fondini  to‘ldirishda  umumiy 
xususiyatlar  mavjud.  To'ldirishning  prinsiplari,  ilmiy  asos- 
langan  shart-sharoitlari,  turi  va  usullari  hamma  kutubxonalar 
uchun  umumiy  sanaladi.  Lekin  har  bir  turdagi  kutubxona  fon­
dini to‘ldirishda o‘ziga xos xususiyatlarga amal qiladi.  Kutubxona 
fondini  to‘ldirish  va  uni  tashkil  qilish  nazariyasi  va  amaliyotida 
kitobxonlar  tarkibini  belgilaydigan  kutubxona  tipologiyasi  (turi) 
dan  kelib  chiqiladi.  Masalan:  universal  kutubxonalar  o‘z  fondini 
keng  kitobxonlar  doirasiga  mo‘ljallasa,  ilmiy  va  maxsus  kutub­
xonalar  asosan  ilmiy  xodimlar,  mutaxassislarga  mo‘ljallab  kitob 
olishga  harakat  qiladi.  Kutubxonaning  turi  fondning  miqdori  va 
tarkibini,  ular  oladigan  nashr  turi  va  tipini  belgilab  beradi.  M a­
salan:  universal  kutubxonalar  ilmiy-ommabop,  badiiy  adabiyot, 
darsliklar,  texnika adabiyotlar ini olsa, ilmiy kutubxonalar fondida 
monografiyalar,  maxsus  nashrlar,  xorijiy  tildagi  kitoblar  mavjud 
bo‘ladi.  H ar  xil  turdagi  kutubxonalar  o‘z  fondi  uchun  kitoblar 
tanlashda  ham  farq  qiladilar2.