|
14-Mavzu: Mobil internet texnologiyalari.
Reja:
1.Mobil internet.
2.Mobil internet texnologiyalari.
Zamonamiz kishisi o‘z hayotini mobil internetsiz tasavvur qila olmasa kerak. Bu istagan vaqtda kerakli ma'lumot olishning eng oson va tezkor usulidir.
Ilk mobil internet 1998 yilda CSD-ulanish vositasida paydo bo‘lgan, lekin faqat 2000-yillardan keyingina tanila boshlagan. Bu CSD-ulanishning foydalanuvchiga juda qimmatga tushishi bilan bog‘liq bo‘lgan.
Keyinchalik mobil internetning yangi turi – WAP paydo bo‘ldi. Unga ko‘ra, foydalanuvchi faqat sarflagan trafigi uchungina pul to‘laydigan bo‘ldi. O‘shandan buyon mobil internet odamlar orasida keng tarqalib, ommalasha boshladi.Undan keyin GPRS va EDGE-ulanish turlari paydo bo‘ldi. Bular mobil chatlarda muloqot qilish imkoni tufayli foydalanuvchilarning e'tirofiga sazovor bo‘ldi.Bugunga kelib, 3G va 4G ulanish turlari eng mashhur hisoblanadi. 4G ulanish tezligi bo‘yicha yutadi, 3G esa hududiy tarqalish ko‘rsatkichlariga ko‘ra yetakchilik qiladi. Kelgusida takomillashtirilgan 5G internetning tatbiq qilinishi rejalashtirilmoqda.
Ilk elektron xabar
Birinchi elektron xabar dasturchi va elektron pochta ishlab chiqaruvchisi Rey
Tomplinson tomonidan tuzilgan. U ARPANET dasturchisi bo‘lgan va e-mail
orqali ma'lumot yetkazish serverini ishlab chiqqan. 1971 yilda dunyodagi Oradan ko‘p vaqt o‘tgan bo‘lishiga qaramay, elektron pochta interfeysida katta o‘zgarishlar kuzatilmagan va u o‘zining asosiy vazifasini bajarishda davom etmoqda. Faqat elektron pochta funksionali kengaygan, masalan, matnli xabarga fayllarni biriktirish funksiyasi paydo bo‘lgan.
Birinchi sayt
Dunyodagi eng birinchi sayt 1991 yilning 6 avgustida paydo bo‘lgan, u Tom Berners-Li tomonidan ishlab chiqilgan. Sayt axborot matnli veb-sahifa ko‘rinishida bo‘lib, unda grafiklar bo‘lmagan.
Tom Berners-Li Biroq bu veb-sahifa tufayli 90-yillar interfeysi bilan tanishish hamda saytlarning ichki va tashqi mazmunida erishilgan o‘zgarishlarni sezish imkoni paydo bo‘ldi. Internet rivojanishining dastlabki bosqichida uni, asosan, AQSH mudofaa departamenti mablagʻ bilan taʼminlagan. 70-yillar oxiriga kelib esa, asosan, uch taʼminlash manbai ajralib turdi: xukumat, un-tlar va tadqiqot laboratoriyalari (shu jumladan mustaqillari ham). 80-yillarda Internet oʻziga xos tarzda universal koʻlamlargacha rivojlana boshladi. Oʻsha davrda Internet vositasida uzatiladigan informatsiyaning oʻsishi "oyiga 20 foizdan koʻpaytirib borish" shiori ostida bordi. Mac, AQSH ning asosiy tarmogʻi bir sekundda 165 mln. bayt informatsiyani qayta ishlaydi va uzatadi. Bu surʼat bir sekundda "Brittanika" ensiklopediyasi"ni uzatish uchun yetarli. 80-yillar oʻrtalarida Internetni jamoat va tijorat tarmoklariga ulash natijasida Internet tizimi ham koʻlam, ham sifat jihatidan rivojlandi.
90-yillarda Internet tizimini boshqarish borasida tub oʻzgarishlar yuz berdi. Internetdan foydalanuvchilar soni, mas, AQSH da 55 mln., Xitoyda 55 mln., Yaponiyada 8 mln.dan oshib ketdi. Keyingi oʻrinlarni Angliya, Kanada, Germaniya davlatlari egallagan, RF millionli chegarani egallamoqda. Oʻzbekistonning deyarli barcha hududlarida xalqaro Internet tarmogʻiga ulanish Oʻz PAK Davlat kompaniyasining xalqaro kanallari orqali taʼminlanadi. Respublikada 50 ga yaqin Internet-provayder roʻyxatga olingan.
Oʻzbekistonda Internetdan foydalanuvchilar soni 300000 dan ortiq. Internet tizimida Oʻzbekistonning 300 dan ortiq sayti faoliyat koʻrsatmoqda (2002).1950-chi yillar davomida barcha kompyuterlarni yagona kommunikatsion tarmoqqa ulash ehtiyoji tugʻildi. Bu ehtiyoj markazlashmagan toʻr, navbat nazariyasi va paketlar kommutatsiyasi kabi sohalarda tadqiqotlarni olib borishga olib keldi. Bu voqealarning natijasida AQShda ARPANETning paydo boʻlishi voqealarning keyingi rivojlanishiga turtki boʻldi. Dastlabki TCP/IP protokoliga asoslangan tarmoq tizimi 1984-yil AQSh Milliy Fanlar Akademiyasida yaratilib, keyinchalik u NSFNet loyihasiga aylandi. 1995-yil internetning tijorat versiyalari paydo boʻla boshladi. 1991-yil CERN Butunjahon oʻrgimchak toʻri loyihasini eʼlon qildi. Bu voqea Tim Berners-Lee tomonidan HTML, HTTPlarning yaratilishi va CERNda dastlabki veb-sahifalarni paydo boʻlishidan 2 yil keyin sodir boʻldi. 1993-yil birinchi
internet brauzer Mosaicning 1.0 versiyasi paydo boʻldi va 1994-yilda internetga ommaviy qiziqish tugʻila boshladi. 1996 yildan internet soʻzidan keng foydalana boshlandi, biroq u asosan, Butunjahon oʻrgimchak toʻrini anglatadi. Shu bilan birga internet 10 yil ichida juda tez tarqalib ketdi, uning ochiq arxitekturaga asoslanganligi, birovning mulki emasligi, markaziy Tarqatilgan tarmoq, ARPLANET 1957 yilda AQSh SSSR o'z raketalarini Kubaga joylashtirganini bildi. Shunday qilib, urush tahdili xayoliy bo'lib qoldi. Amerikaning urush bo'limi uzoq masofali elektr uzatish tarmog'ini yaratish sur'atini tezlashtirdi. Buning sabablari juda oddiy - urush paytida har qanday mahalliy aloqani qisqa vaqt ichida o'chirib qo'yish mumkin va bitta markaziy bloksiz tarqatilgan tarmoqlar o'z ishini davom ettiradi. Ochiq tarmoq va Internet nomi Ba'zi odamlar zamonaviy ism Cycladic loyihasidan kelib chiqqan deb hisoblashadi. Boshqa shunga o'xshash tarmoqlarga, ya'ni Inter-netga ulanishning asosiy maqsadi aynan frantsuz ishlab chiquvchilari edi. Tadqiqotchilar Qo'shma Shtatlardagi kabi kuchli moliyaviy yordamga ega emas edilar, shuning uchun maqsad faqat zanjirdagi aloqalar orasidagi o'zaro ta'sirni tezlashtirish edi. Frantsuz olimlari ma'lumotlarning to'liq to'plamini saqlashda ulanish, uzatish samaradorligiga erishdilar. Bunday tizim hamma uchun mos edi - harbiylar, xususiy shaxslar, kompaniyalar. Muammo shundaki, paket uzatish moslamasida ochilmadi, lekin faqat yo'naltirildi - bu noqulay edi. Asosiy qaror ISO tomonidan ishlab chiqilgan aloqa standartlari qabul qilingandan keyingina paydo bo'ldi. Hujjat tarmoqning o'zaro ishlash tamoyillari va darajalarini belgilaydi, foydalanish xavfsizligini kafolatlaydi. Endi ma'lumotlar oraliq havolalarni chetlab o'tib, foydalanuvchidan foydalanuvchiga o'tdi. Xuddi shu 1962 yilda Sovet Ittifoqida akademik Xarkevichning maqolasi e'lon qilindi, unda u barcha institutlarga ma'lumot almashish va turli sohalarda rejalashtirish va boshqarish uchun asos bo'lib xizmat qiladigan milliy kompyuter tarmog'ini yaratish zaruriyati haqida yozdi. Ko'p o'tmay, akademik Glushkov OGAS (Buxgalteriya hisobi va ma'lumotlarni qayta ishlashning milliy avtomatlashtirilgan tizimi) deb nomlangan yanada batafsil loyihani taklif qildi. Loyihada SSSRda yagona kompyuter tarmog'ini yaratish ko'zda tutilgan bo'lib, ushbu loyiha doirasida 6000 ta kompyuter markazlarini tashkil etish va 300 000 IT-mutaxassislarni tayyorlash rejalashtirilgan edi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
