|
11.12-rasm. Fibonachi ketma-ketligidagi sonlarni chiqarish algoritmi.
296
Nazorat savollari
1. Algoritm nima?
2. Dastuming dizayin vositalariga nimalar kiradi?
3. Sodda dasturlami algoritmlari qanday ishlab chiqiladi?
4. Algoritm: massiv elementlarini y ig ‘ndisi qanday aniqlanadi?
5. Algoritm: massiv elementlar ichidan eng kattasini qanday
topiladi?
6. Chiziqli algoritm qanday ifodalanadi?
7. Tarmoqlanuvchi algoritm qanday ifodalanadi?
297
12-mavzu. DASTURLASH T IL L A R I YORDAM IDA
D ASTURLARN I ISHLAB C H IQ ISH
12.1. C++ dasturlash tili tahlili.
12.2. Tahrirlagichdan foydalanish (boshlang‘ch fayl
yaratishda).
12.3. Tahrirlagichning asosiy buyruqlari.
12.4. Kompilyatsiya qilish va birlashtirish.
12.5. Dasturning amalga oshirilishi (Dasturni ishga
tushirish).
Tayanch ib o ralar: C++ dasturlash tili, tahrirlagich,
buyruq, kompilyatsiya qilish, dastur, dastur menyulari, oynalari.
12.1.
C++ dastu rlash tili tahlili
Obyektga yo‘naltirilgan dasturlash (OYD) dasturni tashkil
qilishning bir usulidir. C++ obyektga yo‘naltirilgan dasturlash tilidir.
Bu til AQSh da, AT&T Bell Laboratories kompaniyasida (Nyu-
Jersi), 1983-yilda Byame Shtrushtrupom tomonidan ishlab chiqildi.
U С tilining kamchligi deb modellashtirish imkoniyatini hisobladi va
tilni kengaytirish uchun o ‘zining sevimli tili - Simula 67 ning
funksiyalari bilan to'ldirdishga qaror qildi. Simula 67 eng oldingi
obyektga yo‘naltirilgan tillardan biri edi. Byame Shtrushtrup buni
dastlabki «С sinflar bilan» deb atadi. Q at’iy aytganda, C++ tili bu —
С tilining takomillashgan shaklidir. С tilining deyarli har bir to ‘g ‘ri
operatori C++ tilining ham to‘g ‘ri operatoridir, ammo teskarisi
to ‘g ‘ri emasdir. C++ nomi Rick Mashutti tomonidan berilgan. Uning
1.0 versiyasi 1985-yilda, 2 versiyasi 1989-yilda va 3 versiyasi 1992-
yilda tijorat nuqtai nazaridan foydalanuvchlarda uchraydigan
muammolami hal eta oladigan rivojlangan C++ titli sifatida va
AT&T kompaniyasida muhokamadan o ‘tgandan keyin ishlatish
mumkin bo‘ldi44.
44 J.B .D ixsit. “ Fundam entals o f com puter program m ing and IT ” 2011. 189 p.
298
Aslida, C++ tilining yetuk b o ‘lishi quyida keltirilgan ikkita
voqea bilan aloqadordir:
(I) ANSI (America milliy standartlar instituti) va C++ bo'yicha
qo'mitani shakllanishi va
(II)Ellis va Stroustrup tomonidan izohli C++ m a’lumotnomasini
nashri.
ANSI/ISO kompaniyasi C++ m e’yorlarini eng oxirgi hujjatlarini
2003-yilda chiqardi.
C++ quyidagi xususiyatlarga ega:
I) muammolami hal qilib, murakkablikni pasaytiradi.
(II) natijalaming to ‘g ‘riligini ta’minlaydi.
(III) mumkin bo'lgan apparat va boshqa resurslar jihati nuqtai
nazaridan uni ishlatish mumkin.
(IV) mavjud bo'lgan matematik ta ’minot va kutubxona
vositalari bilan integrallashuvi uchun uni ishlatish arzon va engildir.
V) ko'chrib o'tkazuvchanlik, y a’ni, dasturlarda katta bo'lm agan
yoki hech qanday o'zgarishlarsiz turli kompyuterlarda foydalanish
mumkin.
Obyektga yo'naltirilgan dastur - bu diskret obyektlami bir
to'plamidir, ular o‘z navbatida boshqa obyektlar bilan o ‘zaro aloqa
qiladigan m a’lumotlar tuzilmasining ikkala yig'indisining avtonom
to'plamidir.
C++ sinflarni, meroslilikni, amallarni va operatorlami yen-
gillashtiradi. Ular yordamida, mavjud m a’lumotlar turlaridan
hossalami va polimorfizmni ishlatib xossalarni nasliy o'tkazish,
mavhum m a’lumotlar turlarini yaratish mumkin. Shunday qilib, biz
C++
tili
obyektga
yo‘naltirilgan
vositalarini
qo'shimcha
to'plamlarini ta ’minlaydigan yanada rivojlangan til deb ayta olamiz.
Biroq, C++ da yana ko‘pgina boshqa yangi funksiyalari ham bor,
ular qatoriga kiritish-chiqarishning va sharhlami yozishni yangi
usuliga engilgina yondashuvni kiritish mumkin. 12.1-rasmda С va
C++ orasidagi munosabatlar ko'rsatilgan.
Aslida, С va C++ o'rtasida ko'proq amaliy farqlar к о ‘p. C++ da
yozilgan dasturga aynan o'xshash dastumi yozish mumkin, lekin
299
farqlarini ko‘rish juda qiyindir. Dasturchilar C++ tilida C++ ning
yangi funksiyalarini ishlatibgina qolmaydi; ular yana С tilining
an’anaviy funksiyalarini ko‘p hollarda С tilini ishlab chiquvchilarga
qaraganda ko‘proq ta’kidlaydilar; С dasturchilari ham turli
nisbatlarda С an’anaviy xususiyatlami ta’kidlashdi. 12.1-jadvalda С
va C++ o‘rtasidagi farqlar berilgan.
Ob’ektga
yo'naltirilgan
dasturlami
tatbiq qilish
uchun
hususiyatlar
С va C++
uchun umumiy
xususiyatlar
Boshqa foydali
xususiyatlami
ko'rsatadi
С ++ da
foydalanilmay
digan
funktsiyalar
ii.i-rasm. С va C++ orasidagi munosabatlar
С va C + + tillari o‘rtasidagi farqlar
12.1-jadval4
№
С
C++
1.
Bu - jarayonga yo‘naltirilgan til
Bu obyektga yo‘naltirilgan til.
2.
Yuqoridan-pastga yondashuvni
ishlatadi
Pastdan-yuqoriga yondashuvni
ishlatadi
3.
Sinflar va usullami qo‘llab-
quwatlaydi
Sinflar va usullarini qo‘llab-
quwatlaydi
4.
Meroslilikni va polimorfizmni
qo‘llab-quvvatlamavdi.
Meroslilikni va polimorfizmni
qo‘ llab-quwatlaydi
5.
Mavhum va haqiqiy sinflami
qo‘ llab-quwatlamaydi.
Mavhum va haqiqiy sinflami
qo‘llab-quwatlaydi.
6.
Operator va ftmksiyani
engillashuvini qo‘llab-
quwatlaydi.
Operator va funksiyani
engillashuvini qo'llab-
quwatlaydi.
7.
Turli platformalarda yetarlicha
moslashuvchan emas
Turli platformalarda С ga
nisbatan yanada
moslashuvchan.
45 J.B.Dixsit. “Fundamentals o f computer programming and IT” 2011. 190 p.
300
A gar Siz С tili bilan tanish b o ‘lsangiz, unda Sizga C++ tilini
o ‘rganishda afzalliklar b o ‘ladi (ammo Sizda ham o'qim aslik yomon
odati ham paydo b o ‘lishi mumkin), lekin mazm unning katta qismi
Siz uchun yangi b o ‘ladi. Bizning asosiy maqsadimiz sizga imkon
qadar tezroq dastur yozishni boshlashda yordam berishdir.
E slatm a: C++ tilining m a’lumotnomasi bilan haqiqatda ishlash
uchun tahrirchilam i, kompilyatorlarni, aloqa tizimini, m a’lumotlar
bazalarini va boshaqa tizim lam i ishlab chiqish mumkin.
4.2. C ++ d a s tu ri tuzilishi.
C++ dasturi - ftmksiyalaming yig'indisi hisoblanadi. Dastur,
shuningdek, mazm unini dastur tarkibiga q o ‘shish uchun kiritilgan
fayllar kutubxonasi ro ‘yxatini o ‘z ichiga oladi.
M asalan, quyidagi dastur C++ dasturi tuzilishini tushuntiradi:
D a s tu r 12.1.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
